SIMBANG GABI DƯỚI GÓC NHÌN CỦA HỘI NHẬP VĂN HÓA

 

Mỗi quốc gia đều có truyền thống, văn hóa đặc trưng riêng để khi nhắc đến thì không thể bị nhầm lẫn với các quốc gia, dân tộc khác.

Những ngày tháng cuối năm dương lịch, các quốc gia có truyền thống Kitô giáo, nhất là các nước ở châu Mỹ thường có những lễ hội đặc biệt. Các lễ hội đó để giúp họ kiểm điểm lại đời sống và tạ ơn đất trời vì đã ban cho họ những điều tốt lành trong năm qua.

Ở các nước vùng Bắc Mỹ như Hoa Kỳ và Canada, người ta có một ngày tương tự như vậy mà người ta quen gọi là ngày Thanhsgiving (Lễ tạ ơn).  

Ở Philippines, mùa Giáng sinh mang đến một truyền thống được trân trọng gọi là Simbang Gabi. Đây là Tuần Cửu Nhật, một lễ cầu nguyện chín ngày vào lúc rạng sáng của 9 ngày liên tiếp cho đến lễ vọng Giáng sinh. Thực hành thiêng liêng này không chỉ là tham dự các thánh lễ tại nhà thờ; đó còn là một trải nghiệm văn hóa giúp cộng đồng xích lại gần nhau hơn trong khi cử hành đức tin và các sinh hoạt mang tính cộng đồng này chỉ có người Philippines mới cử hành trọng thể.

Simbang Gabi không chỉ đơn thuần là một nghi lễ tôn giáo; đó là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc đã ăn sâu vào trái tim và tâm thức của người dân Philippines.[1] Theo thời gian, Simbang Gabi đã trở thành một biểu tượng văn hóa quan trọng, kết hợp lòng sùng kính tôn giáo với các sinh hoạt văn hóa mang đậm tính cộng đồng.

Hội nhập văn hóa đề cập đến quá trình chuyển tải Tin Mừng vào bối cảnh văn hóa của một cộng đồng cụ thể, làm cho nó phù hợp và có ý nghĩa với cách sống của họ. Simbang Gabi minh chứng cho khái niệm này bằng cách hài hòa phụng vụ Công giáo với các tập tục văn hóa của người Philippines. Do đó, chúng ta cần hiểu đúng về  Simbang Gabi để có thể xem việc cử hành này góp phần thế nào dưới cái nhìn về hội nhập văn hóa.

Simbang Gabi (tiếng Tagalog /sim.ˈbʌŋ.ˈɡʌ.ˌbi/) có nghĩa là “Thánh lễ đêm”[2]- tương tự như lễ chín giờ sáng của 9 ngày liên tiếp cho đến lễ vọng Giáng sinh được thực hiện ở Puerto Rico gọi là Misa de Aguinaldo, là một truyền thống Công giáo quan trọng của người dân Philippines. Các thánh lễ này thường được cử hành vào sáng sớm, thường vào khoảng 4 hoặc 5 giờ sáng, bắt đầu từ ngày 16 tháng 12 và kết thúc vào ngày 24 tháng 12, lễ vọng Giáng sinh. Truyền thống này có nguồn gốc từ thế kỷ 17 và được các nhà truyền giáo Tây Ban Nha giới thiệu như một cách để những người nông dân tham dự Thánh lễ trước khi ra đồng.[3]

Ngoài nguồn gốc lịch sử, Simbang Gabi còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc đối với người Philippines. Người ta tin rằng việc hoàn thành cả chín ngày của Simbang Gabi có thể ban cho những ân huệ hoặc thỉnh cầu đặc biệt cho những người trung thành tham dự. Nhiều người xem đây là thời điểm để cầu xin phước lành, cầu nguyện và củng cố đức tin của họ để chuẩn bị mừng Chúa Giáng sinh.

Một trong những khía cạnh đẹp nhất của Simbang Gabi là việc cử hành các nghi lễ này nuôi dưỡng ý thức cộng đồng. Vào dịp này, các gia đình, bạn bè và hàng xóm quây quần bên nhau để tham dự các buổi lễ trước bình minh mà lâu nay họ không có cơ hội như vậy. Sau thánh lễ, các gian hàng bán các món ẩm thực truyền thống của Philippines như bibingka (bánh gạo cháy ở trên và dưới) và puto bumbong (bánh gạo tím hấp trong ống tre, phết bơ và phủ dừa nạo tươi và đường)[4] được dùng làm bữa sáng no bụng cho những người tham dự thánh lễ. Những món này thường được dùng kèm với Tsokolate (đồ uống sô cô la nóng đặc) hoặc Salabat (nước gừng)… tạo nên bầu không khí lễ hội mang đậm tính cộng đồng và sự gắn kết. Truyền thống này nuôi dưỡng ý thức mạnh mẽ về cộng đồng và gắn kết gia đình. Các gia đình và cộng đồng cùng nhau tham dự Thánh lễ, chia sẻ bữa ăn và ăn mừng mùa lễ, củng cố mối quan hệ xã hội và tạo ra ý thức chung về bản sắc và sự gắn bó.

Simbang Gabi điều chỉnh truyền thống Mùa Vọng và Giáng sinh của Công giáo vào bối cảnh của người Philippines, làm cho truyền thống này dễ tiếp cận và dễ liên hệ với cộng đồng địa phương. Thánh lễ sáng sớm hoặc buổi tối phản ánh nhu cầu thực tế của nông dân và ngư dân Philippines, cho thấy cách Giáo hội có thể đáp ứng với thực tế văn hóa của người dân. Tham dự Simbang Gabi đầy đủ bao gồm việc tuân theo một số truyền thống và nghi lễ nhất định. Một số người tin rằng việc hoàn thành Tuần Cửu Nhật- Lễ 9 ngày liên tiếp sẽ giúp lời cầu nguyện của họ được đáp ứng. Theo thông lệ, mọi người sẽ mặc quần áo mới hoặc trang phục đẹp nhất của mình cho dịp lễ này để thể hiện sự tôn trọng khi tham dự các thánh lễ.[5]

Simbang Gabi ngày cuối cùng vào đêm Vọng Giáng sinh được gọi là Misa de Gallo hay "Lễ Gà Trống". Đây là một Thánh lễ đặc biệt và có rất đông người tham dự, đánh dấu sự khởi đầu chính thức của lễ mừng Chúa Giáng sinh tại Philippines. Sau lễ Misa de Gallo, các gia đình quây quần bên nhau để ăn mừng Noche Buena, một bữa tiệc mừng được chia sẻ vào lúc nửa đêm. Bầu không khí vui tươi và lễ hội của Simbang Gabi phản ánh tinh thần lễ hội và hiếu khách của người Philippines. Các Thánh lễ thường đi kèm với âm nhạc, ẩm thực và đồ trang trí truyền thống, khiến việc tuân thủ tôn giáo trở thành một trải nghiệm sống động và nâng cao tinh thần.

Simbang Gabi không chỉ là một nghi lễ tôn giáo; đó là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc ăn sâu vào trái tim của người Philippines.[6] Các buổi lễ sáng sớm, những lời cầu nguyện, tinh thần cộng đồng và các sinh hoạt thuần túy tôn giáo khiến Simbang Gabi trở thành một truyền thống được trân trọng, thể hiện một cách tuyệt đẹp bản chất của Giáng sinh trong văn hóa Philippines. Simbang Gabi giúp bảo tồn và thúc đẩy bản sắc tôn giáo và văn hóa của người Philippines. Bằng cách tham gia vào truyền thống này, người Philippines trên khắp thế giới duy trì mối liên hệ với di sản của họ và truyền lại cho các thế hệ tương lai, đảm bảo tính liên tục của các hoạt động văn hóa và tôn giáo của họ.

Cha Atilano R. Corcuera người Philippines thuộc Dòng Ngôi Lời, trong lời mở đầu của  “Reflections on the reading of Simbang Gabi 2024” đã chia sẻ: “Người Công giáo Philippines trở nên cực kỳ sùng đạo trong dịp lễ Simbang Gabi. Có những người hầu như không đi lễ vào các ngày Chúa Nhật, nhưng lại háo hức hoàn thành 9 ngày liên tiếp cầu nguyện trước lễ Giáng sinh. Nhiều người cũng tin rằng sau khi hoàn thành 9 ngày cầu nguyện này, người ta có thể cầu xin bất cứ điều gì từ Chúa và điều đó sẽ được ban cho. Tất nhiên đây là mê tín. Chúa đã biết chúng ta cần gì trước khi chúng ta cầu xin Ngài.” Tuy nhiên, nếu hiểu cho đúng thì chính Simbang Gabi đã giúp người Công giáo Philippines nhớ đến căn tính công giáo của mình.

Simbang Gabi là một truyền thống văn hóa tuyệt đẹp về cách Giáo hội có thể tiếp nhận và thích ứng văn hóa địa phương vào các hoạt động phụng vụ của mình, khiến đức tin trở nên phù hợp và có ý nghĩa hơn đối với những người mà mình phục vụ. Truyền thống này không chỉ làm phong phú thêm đời sống tinh thần của cộng đồng mà còn củng cố bản sắc văn hóa và thúc đẩy sự hiệp nhất và mang lại niềm hạnh phúc.

Philippines, Mùa Vọng 2024

Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD

---

[1] Khryss Melchor Gabuya, Sacred Moments: Experiencing Simbang Gabi in Filipino Culture (December 02, 2023).

[2] Dy-Zulueta, Dolly (December 15, 2023). "Christmas in the Philippines: Why Simbang Gabi is an important Filipino tradition". Philstar. Retrieved December 15, 2023.

[3] Ibid.

[4] Ibid.

[5] Dy-Zulueta, Dolly (December 15, 2023). "Christmas in the Philippines: Why Simbang Gabi is an important Filipino tradition". Philstar. Retrieved December 15, 2023.

[6] Khryss Melchor Gabuya, Sacred Moments: Experiencing Simbang Gabi in Filipino Culture (December 02, 2023).