PARAGUAY – MỘT KINH NGHIỆM MỚI

 Hội Thảo Quốc Tế về “VIVAT”

            Tháng 8, tháng cao điểm của mùa Đông trước khi bươc qua mùa Xuân với những cơn mưa bất chợt và dai dẳng khiến các cha xứ ở vùng quê luôn nơm nớp lo lắng cho các hoạt động trong giáo xứ vì tháng 8 là tháng cao điểm của các ngày lễ bổn mạng trong các giáo họ và giáo điểm.         

  Đúng ngày lễ quan thầy các cha xứ Gio-an Ma-ri-a Vi-a-nê, chúng tôi tham dự một cuộc Hội Thảo Quốc Tế về “VIVAT” trọn một tuần lễ tại một co sở của Dòng ở Paraguay với sự tham dự của hơn 100 thành viên gồm linh mục, tu sĩ, giáo dân đang làm trong các tổ chức phi chính phủ đến từ nhiều nước, trong đó có người đến từ Mỹ, từ Thụy Sĩ, Brazil, Chi-lê, Argentina và dĩ nhiên là Paraguay vì là nước chủ nhà. Gần 100 tham dự viên ấy gồm có 15 quốc tịch khác nhau và đa số là các nhà truyền giáo. Từ Chi-lê, một linh mục gốc Việt cũng thuộc Dòng Ngôi Lời cũng đến tham dự nên chúng tôi có dịp gặp được đồng hương.

            Thuật ngữ “VIVAT” có nguồn gốc từ tiếng La-tinh ‘vivire’ có nghĩa là “trao ban sự sống”. Điều này muốn diễn tả một ước vọng sâu xa về những gì hiện hữu là tất cả được sống, mọi người được quyền sống, mọi vật đều được sống. Đây là lời nguyện trên môi miệng hàng ngày của Thánh Arnold Jassen, Đấng Sáng Lập Dòng Truyền Giáo Ngôi Lời lúc sinh thời ngài thường hát : “ Vivat Deus Unos et Trinus in Cordibus Nostris” (Nguyện xin Chúa Ba Ngôi luôn ngự trị trong tâm hồn chúng con).

            Nhìn biểu tượng đơn sơ nhưng đầy ý‎ nghĩa của Logo VIVAT chúng ta cũng thấy được điều đó.  Dưới chữ V là hình ba người đang ôm chầm lấy nhau, đón nhận và nâng đỡ nhau, và cả ba đều hướng nhìn về thế giới bên ngoài. Điều này diễn tả ước nguyện sự đồng hành và hiệp nhất. Trên chóp của chữ I là ba nhánh Ô-liu nở hoa muốn nói lên sự hy vọng và ước muốn một thế giới thay đổi.

           

Dòng Truyền Giáo Ngôi Lời (SVD) và Dòng Nữ Tỳ Thánh Linh Truyền Giáo (SSpS) là hai Hội Dòng tiên phong sáng lập phong trào VIVAT quốc tế từ những năm 1995 và đến năm 2000 thì VIVAT đã chính thức trở thành một tổ chức phi chính phủ quốc tế có trụ sở tại New York. Mục tiêu của VIVAT là  thăng tiến về nhân quyền, phát triển bền vững, sự hiểu biết và sống hài hòa với các dân tộc, các nền văn hóa, các giai tầng xã hội và các tôn giáo cũng như tạo ra một xã hội mang tầm vóc quốc tế và các cộng đồng địa phương để tất cả mọi người cùng tham gia. Chính Liên Hiệp Quốc cũng đã công nhận đây là một tổ chức dân sự, là một diễn đàn quan trọng trong việc hợp tác với các tổ chức dân sự khác nhằm chia sẻ những mục tiêu chung của cộng đồng thế giới. Tính đến năm 2013 đã có hơn 10 Hội Dòng  đã tham gia vào tổ chức này và VIVAT được xem là một tổ chức dân sự quốc tế phi chính phủ có tiếng nói mạnh mẽ nhất trong việc bảo vệ nhân quyền, những bất công xã hội và quyền thăng tiến phụ nữ.

            Trong những ngày Hội Thảo này chúng tôi được các diễn giả đến từ New York (Mỹ), từ Ginebra (Thụy Sĩ) cũng như các chuyên viên trong nước  trình bày về nhân quyền, về các hoạt động của Liên Hiệp Quốc, về các tổ chức dân sự… và được đối đáp tranh luận rất cởi mở vì các diễn giả sự dụng rất thông thạo nhiều thứ tiếng. Trước đây chúng tôi hiểu rất mù mờ về những điều trên đây vì nghĩ rằng linh mục truyền giáo không cần biết những chuyện được cho là “chính chị, chính em” mà chỉ biết rao giảng Lời Chúa và cử hành các bí tích là đủ. Tuy nhiên, linh mục truyền giáo trong thế kỷ XXI cần phải biết và học hỏi những điều như thế này để có thể áp dụng vào các Giáo huấn của Giáo Hội Công giáo cho đúng và giúp cho những người giáo dân Công giáo biết sống đúng với tinh thần Tin Mừng  mà không phải lúc nào tâm l‎ý cũng sợ sệt  vì “sự thật sẽ giải phóng chúng ta” (Xc. Ga 8,32). Quả thực chúng tôi đã học nhiều điều mới mẻ từ khóa Hội Thảo này. 

 Vài suy nghĩ qua các dịp lễ

            Sau những ngày Hội Thảo đầy căng thẳng vì phải làm việc tối đa từ sáng đến tối cho hoàn thành sớm hơn dự định, chúng tôi lại trở về chốn xưa để làm việc.          

Tháng 8 có nhiều dịp lễ đặc biệt của người dân Paraguay. Trong một thánh lễ bổn mạng của một cộng đoàn, có một cặp bô lão mừng Ngọc Khánh 60 năm hôn phối cùng với con cái cháu chắt quay quần, và hai người này còn rất phong độ mặc dầu đã bước qua tuổi 84. Chúng tôi đã mời cặp bô lão này đọc Sách Thánh, và sau bài giảng lại mời họ lặp lại lời tuyên hứa mà cách đó 60 năm họ đã thề hứa chung thủy suốt đời. Thật cảm phục những cặp vợ chồng đến tuổi gần đất xa trời mà sống với nhau thật ấm êm hạnh phúc.  Trong khi đó, giới trẻ ngày nay bị tác động bởi nền công nghệ hiện đại nên họ yêu nhau tốc độ, cưới nhau tốc độ và li dị nhau cũng tốc độ vì họ quên đi nền tảng luân l‎ý và tính cách bất khả phân ly của hôn nhân mà ngay từ đầu Tạo Hóa đã đặt vào tâm khảm của từng người khi nói về bí tích hôn phối. Chúng tôi rất cảm phục những đôi vợ chồng khi họ có những dịp kỷ niệm Kim Khánh, Ngân Khánh hay Ngọc Khánh hôn phối và chúng tôi luôn tranh thủ những dịp này để nói về đời sống hôn nhân gia đình nhằm khuyến khích giới trẻ biết noi theo những bậc ông bà vì chính ngay trong gia đình ruột thịt của chúng tôi đã xảy ra những chuyện không hay giữa những người thân của mình trong đời sống hôn nhân gia đình.

            Ngày 15 tháng 8 vừa qua là ngày lễ lớn của Paraguay vì đây là ngày lễ bổn mạng của Tổng Giáo Phận Thủ Đô Nuestra Señora de la Asunción (Đức Mẹ Lên Trời) và cũng là quốc lễ của đất nước vì người dân ở đây rất sùng kính Đức Mẹ. Quốc kỳ được xem là biều tượng thiêng liêng trong tất cả các dịp lễ, nhất là lễ như thế này với 3 màu Xanh (Tự do), Trắng (Hòa Bình) và Đỏ (Công L‎ý‎). Dù Paraguay có nhiều đảng phái chính trị và mỗi đảng phái đều có cờ và bài hát riêng, nhưng một khi đảng nào lên cầm quyền thì luôn đặt lợi ích quốc gia trên hết và Quốc kỳ cũng như Quốc ca là hồn thiêng sông núi bất di bất dịch để các đảng phái cùng nhau hướng đến. Nhìn về quê hương Việt Nam mình mà cảm thấy đau lòng dù người Việt Nam có một lịch sử hơn 4.000 năm văn hiến, một dân tộc cần cù, thông minh nhưng trên trường quốc tế chúng ta chưa thể ngẩng cao đầu vì vẫn còn một điều gì đó cản trở chúng ta không thể đến gần nhau được.          

         Cũng chính trong ngày lễ Mẹ Lên Trời này chúng tôi đến dâng lễ đồng tế vào buổi trưa cho một Nữ tu Dòng Chúa Thánh Thần (là Dòng em của Dòng Ngôi Lời) qua đời trước đó một ngày, và luật Paraguay chỉ cho phép 24 tiếng đồng hồ sau khi chết phải chôn cất. Vị Nữ tu này từng là một trong những người tiên phong của Dòng Chúa Thánh Thần ở Paraguay khi đã thành lập nhiều trường học, nhiều công trình phúc lợi và được vinh danh như là một nữ anh hùng của Paraguay. Dù là ngày lễ và người Paraguay rất ít chú trọng đến chuyện ma chay nhưng chúng tôi thấy rất nhiều giáo dân tham dự và trong số những người phúng viếng và tri ân vị Nữ tu quá cố này có những người đang là Hiệu trưởng các trường đại học danh tiếng của Paraguay, có những người đang làm việc trong chính phủ, có những người là cấp tướng, tá trong quân đội vì từng là học trò của vị Nữ tu này. Những lời tri ân ngắn ngủi của họ giúp chúng tôi hiểu hơn về những gì mình đang làm.          

Hôm nay Chúa Nhật XX thường niên A, sứ điệp Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta sống niềm tin. Chúa Giêsu đề cao lòng tin của người đàn bà xứ Canaan, tức là một người ngoại giáo. Trong một hoàn cảnh mà cái nhìn của con người có thể cho là tuyệt vọng, người Kitô hữu hơn bao giờ hết được mời gọi để nêu cao niềm tin của mình. Một trong những điều hẳn sẽ làm chúng ta ngỡ ngàng, đó là trên Thiên đàng, chúng ta sẽ gặp gỡ những người chúng ta chưa từng quen biết, ngay cả những người chưa một lần mang danh hiệu Kitô hay đặt chân đến nhà thờ. Xin Chúa gia tăng đức tin cho chúng con. Amen. 

Paraguay, ngày 17 tháng 8 năm 2014 – Chúa Nhật XX Thường Niên A

Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD            

KỂ CHUYỆN TRUYỀN GIÁO : MÙA WORLD CUP TẠI NAM MỸ 2014

            Thế là mùa World Cup đã đi qua đúng 15 ngày và vừa kết thúc vòng I với kết quả thật bất ngờ vì phần lớn các đội bóng mạnh Âu châu như Tây Ban Nha, Anh, Italia, Bồ Đào Nha… đều phải xách va-li về nước sớm trong tiếc nuối, và có lẽ những người thua đậm nhất trong mùa này là những người cá độ bóng đá. Trong 16 đội được đi tiếp vòng II thì có đến 8 đội của châu Mỹ nhưng 7 đội bóng thuộc Châu Mỹ La-tinh là Brazil, Argentina, Colombia, Uruguay, Chile, Mejico và Costa Rica. Nói như thế để chứng tỏ rằng tuy là giải bóng đá thế giới nhưng các châu lục khác dù dân số đông như Trung Quốc, Ấn độ hay các quốc gia giàu có và văn minh như các nước châu Âu cũng không thể qua mặt được các anh chàng da đỏ thuộc châu Mỹ La-tinh, và nhất là Nam Mỹ.

           

Hình như bóng đá đã ăn vào máu người dân châu Mỹ La-tinh nên đối với họ dù là dân Công giáo chiếm đa số (tính bình quân thì người Nam Mỹ có khoảng 85% người Công giáo) nhưng họ mê bóng đá hơn tôn giáo và bóng đá được xem là thứ tôn giáo mới của họ. Họ có thể bỏ tiền và công việc để đi xem bóng đá mà không hề hối tiếc nhưng chuyện thực hành nghĩa vụ tôn giáo thì là một chuyện chẳng đặng đừng.

            Trong hơn hai tuần vừa qua tính từ ngày khai mạc, người dân Nam Mỹ đã tiêu tốn biết bao nhiêu tiền của và giờ giấc để xem các trận bóng đá và nhiều người đã bỏ cả công ăn việc làm để dán mắt vào các trận đấu mỗi ngày từ 3 đến 4 trận. Có lẽ người thiệt thòi nhất vẫn là người phụ nữ, là những người mẹ, người vợ vì trong khi những ông chồng và mấy đứa con xem bóng đá quên cả giờ giấc thì họ vẫn phải làm việc và lo mỗi ngày 3 bữa ăn. Những người ham mê bóng đá ấy lại thêm cái tật là vừa xem, vừa ăn nhậu, vừa cá độ nên xảy ra những chuyện lục đục trong gia đình và đã có những điều đáng tiếc xảy ra. Những vụ trộm cắp, giết người, cướp của cũng đã xảy ra trong mùa World Cup này thật thương tâm do nguyên nhân là thua độ bóng đá hay do nhiều nguyên nhân khác nữa cũng liên quan đến việc xem bóng đá.

            Hôm 17/6 vừa qua tại cộng đoàn nơi chúng tôi phụ trách lại xảy ra một vụ án mạng thật thương tâm. Một người mẹ trẻ trên đường về nhà từ công ty cấp thoát nước khi trời vừa chập tối khoảng hơn 18h.00, chỉ cách nhà vài chục mét thì bị 2 tên cướp đi Mô-tô chặn lại và đâm tới tấp rồi cướp đi chiếc điện thoại và túi xách của chị ta vì chị đi bộ. Người mẹ đơn côi này đã chết tại chỗ và để lại đứa con thơ 5 tuổi thật tội nghiệp. Chiều ngày hôm sau chúng tôi cử hành nghi thức an táng cho chị trong tiếc thương vì mới hôm qua chị còn nói cười vui vẻ nhưng nay trở thành người thiên cổ vì luật Paraguay chỉ cho phép để xác người chết trong vòng 24 tiếng đồng hồ.

World Cup 2014 đang đến hồi căng thẳng và đây là cơ hội cho những kẻ nghiện ngập, cướp giật và tội phạm tung hoành. Chỉ thương cho những người vô tội tự nhiên trờ thành nạn nhân bất đắc dĩ không biết mình bị tấn công bất kỳ lúc nào. 

Mấy ngày nay người dân ở đây tổ chức cuộc tuần hành hòa bình để yêu cầu chính quyền bảo vệ sự bình an cho người dân vô tội. Xin Chúa thương đón nhận linh hồn người mẹ trẻ vừa mới qua đời và xin cho đất nước nhỏ bé này được bình an và bớt đi những cái chết đáng tiếc.

Thật tình mà nói, bóng đá chẳng có tội tình gì và những người hâm mộ bóng đá cũng không có gì là xấu xa vì ngay cả Đức Giáo Hoàng đương kim từng là một cổ động viên nhiệt thành của câu lạc bộ San Lorenzo khi ngài còn ở Argentina. Chính bản thân chúng tôi cũng là fan hâm mộ của đội tuyển Manchester United, Anh quốc nhưng không phải là người quá cuồng nhiệt để rồi mất ăn, mất ngủ vì bóng đá và quên đi nhiệm vụ. Người ta thường nói bất cập hay thái quá đều không tốt nhưng cần phải chừng mực và điều độ trong các hoạt động và giải trí của mình thì có thể giữ được thăng bằng trong cuộc sống. Chúng tôi có đứa em ruột nghiện thuốc, nghiện rượu từ lúc 15 tuổi rồi từ đó sinh ra nhiều tật xấu và đến giờ đã ngoài 30 mà không thể nào thay đổi được. Bản thân chúng tôi cũng rất buồn vì trong gia đình mình có người như vậy và đôi khi thầm trách Chúa là tại sao Ngài không nhậm lời cầu khẩn của người Mẹ quá cố và ngay bản thân chúng tôi đã liên lĩ cầu nguyện cho đứa em ngỗ nghịch này. Nhưng ngẫm nghĩ lại chúng tôi thấy hình như Chúa muốn thử thách lòng tin và sự kiên nhẫn của chúng tôi đến đâu vì nếu trong gia đình mình tất cả đều hoàn hảo thì dễ sinh ra kiêu căng và an phận. Chính bản thân chúng tôi nhận thấy mình tội lỗi, nhiều thành viên trong gia đình chúng tôi cũng trong tình trạng bất toàn nên đây là cơ hội để chúng tôi mỗi ngày phải phấn đấu nhiều hơn trong việc thánh hóa bản thân vì trong một cuộc chiến mà không có thương vong thì cuộc chiến chẳng vinh quang gì mấy.

Chủng viện và các cộng đoàn nơi chúng tôi đang phụ trách mấy tuần qua cũng sôi nổi bàn tán về các trận bóng đá vì các em tu sinh đến từ các nước Ecuador, Argentina, Brazil, Mejico, Colombia, Chile, Bolivia và Paraguay xem bóng đá và cổ động khá cuồng nhiệt cho các đội bóng quốc gia của mình. Là những nhà huấn luyện Á châu nhưng chúng tôi cũng phải nhập gia tùy tục và để các em xem một số trận tiêu biểu vì cấm cản các em không phải là điều hay ho và bị cho là thiếu hội nhập. Các giáo dân cũng đi lễ thưa thớt vì các trận bóng hấp dẫn đều rơi vào những ngày cuối tuần. Thời tiết mấy ngày nay lại bị mưa bão và hệ thống thoát nước cũng như đường xá ở Paraguay không mấy ngon lành nên đâu đâu cũng bị ngập lụt và nhiều người phải di dời trong cảnh màn trời, chiếu đất. Chỉ có những gia đình giàu có mới được yên phận trong khi những gia đình nghèo thì lại càng te tua hơn. Nhìn những con đường nhà quê bị ngập lún đến nỗi xe đò cũng không thể qua được mà thấy chạnh lòng cho những dân nghèo vừa thiếu thốn tinh thần lẫn vật chất.

Mấy ngày qua trong những giờ rãnh rỗi, chúng tôi có vào Internet để xem một Show tiếng Việt của VTV6 với chương trình “Người Giấu Mặt 2013” do một người bạn gởi đường link. Tuy không được xem trọn chương trình vì thời giờ bị động, chúng tôi nhận thấy đây là một chương trình khá hay để chuyển tải những thông điệp cho giởi trẻ trong việc sống và làm việc chung. Phần thưởng của chương trình này nghe nói là một ngôi nhà trị giá khoảng 2 tỉ đồng tiền Việt Nam, một phần thưởng khá lớn nhưng không phải dễ để nhận được giải thưởng này vì trước khi bước vào “Ngôi Nhà Chung” này thì nghe nói hơn cả ngàn thí sinh thuộc thuộc Ba Miền của đất nước phải qua vòng sơ khảo và chỉ chọn được 12 người xứng đáng để bước vào “Ngôi Nhà Chung” để sống trong vòng 65 ngày cách biệt với thế giới bên ngoài với sự giám sát và hướng dẫn của một nhân vật được gọi là “Người Giấu Mặt”. Cứ tưởng tượng xem trong 12 người sống trong “Ngôi Nhà Chung” ấy gồm 6 nam và 6 nữ thuộc thế hệ 8x và 9x, tuổi đời trẻ nhất là 21 và lớn nhất là 30 rất xinh xắn với nghề nghiệp ngon lành lại phải sống trong điều kiện không điện thoại, không Internet dù “Ngôi Nhà Chung” rất đẹp nhưng lại hoàn toàn cách biệt với thế giới bên ngoài và mỗi cử chỉ, lời nói, cảm xúc đều “bị” Ca-ma-ra và “Người Giấu Mặt” theo dõi từng chi tiết. Các thí sinh ấy đều là người Việt Nam, tuy chỉ có một em là Việt kiều nhưng cá tính, giọng nói, suy nghĩ lại hoàn toàn khác nhau thì không mấy dễ dàng hội nhập. 65 ngày so với đời tu thì chẳng là gì vì đã có rất nhiều linh mục, tu sĩ đã sống đến 70 năm trong đời tu, nhưng đối với các bạn trẻ thế hệ 8, 9x thì đây là một thời gian khá dài dù các em biết rằng sau 65 ngày ấy các em sẽ nhận được một phần thưởng quí giá. Chúng tôi rất thích chương trình này trong cách giải quyết các vấn đề khi nhân vật được cho là “Người Giấu Mặt” không hề ép buộc và ra lệnh những thí sinh ‘phải’ làm điều này hay điều kia để giải quyết các mâu thuẫn nội bộ nhưng chỉ đưa ra những lời hướng dẫn và để chính các thí sinh tự chọn những giải pháp tốt nhất để giải quyết vấn đề trong đời sống chung.

Gần 6 năm trong tư cách là nhà huấn luyện các linh mục truyền giáo tương lai ở một đất nước và văn hóa xa lạ đã giúp chúng tôi khám phá ra nhiều điều mới lạ dù công việc “trồng người” không mấy dễ dàng chút nào. Ở bên này những nhà đào tạo là những người đồng hành và hướng dẫn những người được đào tạo và để các em tự giải quyết vấn đề vì chính các em sau này sẽ là những người thay thế chúng tôi và có thể làm bề trên chúng tôi nữa, nên không có khoảng cách giữa người đào tạo và người thụ huấn.

Tháng 6, tháng kính Thánh Tâm Chúa Giê-su và hôm nay là ngày cao điềm để tôn kính Thánh Tâm Chúa. Xin Chúa Giê-su hiền lành và khiêm nhường trong lòng uốn lòng trí chúng con nên giống như Chúa. Xin loại bỏ sự kiêu căng, hiểm độc khỏi lòng trí chúng con và thay vào đó là sự hiền lành và khiêm nhường của Chúa để qua đó chúng con biết yêu Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và yêu thương người thân cận như chính mình. Amen.

Paraguay, 27/6/2014 – Lễ Thánh Tâm Chúa Giê-su,

Lm. Anton Trần Xuân Sang, SVD.

PARAGUAY – MỤC VỤ MÙA ĐÔNG 2014

Mục Vụ Mùa Đông 2014

            Sau những ngày World Cup 2014 nóng bỏng với sự thất bại thảm hại của nước chủ nhà Brazil trong trận bán kết, và chiếc Cup vô địch lại bị “Cỗ Xe Tăng” Đức lấy đi khỏi Nam Mỹ đầy nuối tiếc từ ứng cử viên nặng k‎í Argentina, người dân Nam Mỹ bước vào hai tuần nghỉ Đông để tránh cái lạnh thấu xương vì Nam Mỹ lúc này đang là mùa Đông.

          

  Chúng tôi cũng tranh thủ thời gian này để đưa các em chủng sinh lúc này cũng được nghỉ Đông tham dự kỳ mục vụ mùa Đông ở những vùng hẻo lánh mà ở đó người dân đang khao khát Lời Chúa.

Theo dự tính ban đầu, chúng tôi sẽ đi mục vụ ở một giáo xứ miền quê phía Nam của Paraguay vì nơi đó một anh em linh mục cùng Dòng phải coi sóc cả trăm giáo điểm ở vùng đất đỏ. Chúng tôi đã khởi hành từ rạng sáng và phải lái xe đến 8 tiếng đồng hồ liên tục để tới các giáo điểm. Tuy nhiên, trên đường đi thì trời lại mưa rất lớn nên chúng tôi phải dừng lại để liên lạc xem liệu có vào được không. Người anh em linh mục ở đó trả lời rằng rất khó vào vì đường xình lầy do mưa lớn và đất đỏ nên trơn trợt và nguy hiểm vì ở đó khi trời mưa bão thì nội bất xuất, ngoại bất nhập, chỉ có trực thăng mới có thể đi vào để cứu trợ. Chúng tôi đành phải nghỉ tạm ở một giáo xứ bên cạnh quốc lộ để chuyển qua phương án II.

 Sau một đêm ngủ tạm bất đắc dĩ đầy lo lắng ở một giáo xứ ven đường, chúng tôi lại khởi hành để đến vùng Đông Bắc của Paraguay khoảng hơn 10 giờ lái xe nữa, chúng tôi đã đến một giáo xứ vùng quê khác lúc chập tối để cho các em chủng sinh tham gia mục vụ mùa Đông nhằm tránh đi những ngày quá rãnh rỗi mà sinh những chuyện không hay vì “nhàn cư vi bất thiện”.

Vùng Nam Mỹ năm nay mưa rất nhiều và người ta gọi đây là hiện tương “El Niño”. Theo Wikipedia tiếng Việt thì “El Niño” (phát âm như "eo ni-nhô") là hiện tượng trái ngược với “La Niña” {tiếng Tây Ban Nha: “El Niño” (bé trai) và “La Niña” (bé gái)}, là một trong những hiện tượng thời tiết bất thường gây thảm họa cho con người từ hơn 5000 năm nay. Ngày nay, hiện tượng “El Niño” xuất hiện thường xuyên hơn và sức tàn phá của nó cũng mãnh liệt hơn. “El Niño” trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "Hài Đồng hay bé trai", có ý nói đến Chúa Giêsu Hài đồng. Cứ trung bình 3-10 năm, ngư dân vùng biển tại Peru phát hiện ra nước biển ấm dần lên vào mùa đông, khoảng vài tuần trước Lễ Giáng Sinh. Đây chính là một nghịch lý, nhưng nó vẫn tồn tại có chu kì và kéo theo hiện tượng hơi nước ở biển bốc lên nhiều hơn, tạo ra những cơn mưa như thác đổ. Và ngư dân đã gọi hiện tượng này là “El Niño” để đánh dấu thời điểm xuất phát của nó là gần Giáng Sinh.

Trong khí tượng học người ta còn gọi hiện tượng “El Niño” là Dao động phương Nam (Southern oscillation). Ngày nay, khoa học đã chứng minh được rằng hiện tượng “El Niño” có ảnh hưởng trên phạm vi toàn cầu và thuật ngữ “El Niño” dùng để chỉ hiện tượng nước biển nóng lên.

Trái ngược với “El Niño” , “La Niña” (phát âm là La Ni-nha) là hiện tượng thường bắt đầu hình thành từ tháng ba đến tháng sáu hằng năm, và gây ảnh hưởng mạnh nhất vào cuối năm cho tới tháng hai năm sau. “La Niña”  sẽ xảy ra ngay sau khi hiện tượng “El Niño”  kết thúc. Hiện tượng “La Niña” (hay còn gọi là anti- El Niño hay el Viejo, đối trọng với El Niño) thuộc dòng biển lạnh làm lạnh nhiệt độ của những vùng mà nó đi qua.

Một cuộc tranh cãi về ý nghĩa các khái niệm của các nhà tu từ học là tại sao khi trời mưa bão thì người ta lại dùng khái niệm “El Niño” (bé trai) trong khi trời khô hạn lại dùng khái niệm “La Niña” (bé gái)? Rất nhiều nhà tranh đấu nữ quyền đã phản bác khái niệm trái nghịch này vì cho rằng “La Niña”,  cũng có nghĩa biểu tượng là phồn thực, tươi mát, sinh động, mầu mỡ, dễ thương… Thật sự các khái niệm trên đây chỉ nói lên hiện tượng biến đổi khí hậu mà thôi.

Trở lại chuyện mục vụ mùa Đông với các em chủng sinh. Sau một đêm ngon giấc vì đường xá xa xôi, chúng tôi lại bắt tay vào việc để thăm các giáo điểm vùng xa này dù không nằm trong kế hoạch định sẵn.

Cha xứ đã giao cho chúng tôi viếng thăm các cộng đoàn mà cả năm mới có được một thánh lễ. Ở đây trời cũng mưa nhưng đường xá khá hơn vì là đất cát nên dù có bị lụt lội thì đất cát cũng mau khô ráo hơn. Các em chủng sinh chia nhau thành từng nhóm nhỏ để thăm các gia đình và trò chuyện với họ vì người dân ở đây rất niềm nở tiếp khách và sẵn sàng lắng nghe những người mà họ gọi là Pa’í (linh mục) hai Pa’írã (chủng sinh) đến từ nơi xa. Người dân địa phương họ chỉ nói tiếng Guarani nên các em chủng sinh rất dễ gần vì phần lớn các em đến từ các gia đình miền quê nói tiếng Guarani nhiều hơn tiếng Tây Ban Nha. Chính nhờ những chuyến đi truyền giáo hàng năm này đã giúp các em có cơ hội hiểu rõ hơn về người dân nước mình và những gì họ cần làm cho hành trình tương lai của họ như những nhà truyền giáo.

Một Nữ tu thân quen ở Việt Nam khi mới nhận bài sai truyền giáo ở Tây Nguyên tỏ ra lo lắng vì từ khi đi tu đến giờ gần 20 năm mà chỉ ở trong Nhà Mẹ, nay mới được sai đi phục vụ ở xa đã tâm sự với chúng tôi và chúng tôi có nói với Soeur là đừng quá lo lắng vì mình đã chấp nhận đi tu là chấp nhận thách đố, giống như chấp nhận lập gia đình là cũng chấp nhận tất cả những điều may mắn cũng như rủi ro. Khi Nữ tu trẻ này đến vùng truyền giáo được một tuần, Soeur bắt đầu chia sẻ với chúng tôi là rất khâm phục các nhà truyền giáo khi phải sống xa quê hương với ngôn ngữ, văn hóa bất đồng nhưng đã chấp nhận tất  cả. Soeur nói sẽ cố gắng nhiều hơn nữa để thích ứng với môi trường mới dù có khó khăn nhưng vẫn có chung một nền văn hóa.

Có hai kỷ niệm vui trong những ngày mục vụ này mà chúng tôi muốn chia sẻ. Niềm vui đầu tiên là chúng tôi làm lễ cưới cho một đôi tân hôn mà cô dâu bị câm điếc và là con gái độc nhất của ông trùm họ. Dù bị câm điếc nhưng cô dâu này thật đẹp và thông minh. Thông thường thì khi làm đám cưới thì đôi tân hôn phải học thuộc lòng nghi thức thề hứa và trao nhẫn, nhưng bên này chúng tôi thống nhất là vị chủ tế sẽ dùng nghi thức vấn đáp và những cặp phối ngẫu chỉ việc trả lời mà thôi. Khi chúng tôi hỏi cô dâu câm điếc này, cô ta nhìn vào khẩu ngữ của tôi và mấp máy đôi môi thì chúng tôi hiểu ngay là cô ta ưng thuận và hoàn toàn tự do mà không bị ép buộc. Chúng tôi cũng nhắn nhủ chú rễ và gia đình hai bên luôn cố gắng vun đắp và giúp đôi tân hôn này có được một gia đình hạnh phúc vững bền vì chuyện hôn nhân hiện nay giữa những người bình thường đã khó huống chi là giữa một người vừa khiếm ngôn vừa khiếm thính (câm-điếc) kết hôn với một người binh thường với biết bao dị nghị thì khó khăn gấp bội.

Niềm vui thứ hai là trong dịp này chúng tôi cũng cử hành một thánh lễ bổn mạng cho một giáo điểm. Trời lạnh cóng nhưng chúng tôi cũng cố đến đúng giờ. Vậy mà chẳng có người nào. Đợi một hồi lâu thì bà trùm họ mới đến và bắt đầu ngồi uống Mate (trà nóng) để giết thời giờ trong khi đợi mọi người đến. Thánh lễ cũng diễn ra sốt sắng và người ta cũng dâng lễ vật nào là chuối xanh, đậu phộng và trái cây. Trước khi phép lạnh cuối lễ thì họ cũng nghêu ngao hát và đi mấy vòng quanh xóm để kiệu thánh bổn mạng. Nhìn thấy người dân đơn sơ, chất phát mà mình cũng muốn trở lại cảnh hai lúa ngày xưa để có thể làm những gì mình thích mà không sợ bị cho là lố bịch.      

Đại Hội Liên Tu Sĩ Toàn Quốc

            Cũng trong những ngày nghỉ Đông này, Liên Tu Sĩ Paraguay đã tổ chức Đại Hội lần thứ 55 để cho tất cả các tu sĩ đang làm việc ở Paraguay có dịp gặp gỡ nhau và chia sẻ với nhau những thách đố, khó khăn mà họ gặp phải trong đời sống cộng đoàn cũng như mục vụ, và cũng để cập nhập những tin tức chính thống về tinh hình kinh tế, chính trị, xã hội và giáo hội trong một thế giới kỹ trị không ngừng biến đổi từng ngày khiến người tu sĩ không thể dùng chân tại chỗ.

            Đại Hội lần này qui tụ hơn 500 tu sĩ nam nữ từ tất cả các Hội Dòng và Tu Hội trong cả nước đang làm việc ở Paraguay không phân biệt trẻ già. Năm ngoái cũng trong Đại Hội, hai nam tu sĩ đã được Đức Thánh Cha bổ nhiêm giám mục và năm nay cũng vậy, Đức Sứ Thần Tòa Thánh cũng đã công bố có 2 nam tu sĩ được Đức Thánh Cha bổ nhiệm để thay thế cho một giáo phận trống tòa và một giáo phận có vị giám mục vừa mới nghỉ hưu khi tròn 78 tuổi. Người dân ở Paraguay rất kính nể giới tu sĩ và mỗi năm khi tổ chức Đại Hội thì nhiều báo đài đến phỏng vấn, viết bài vì Liên Tu Sĩ Paraguay có tiếng nói rất mạnh trong chính trường Paraguay khi dám nói, dám làm khiến các chính trị gia cũng rất nể phục.

            Trong ngày đầu tiên, Đại Hội có mời ba vị tiến sĩ phân tích về tình hình kinh tế, chính trị và giáo hội của đất nước để các tu sĩ có cơ hội cập nhật những thông tin mà họ chỉ nghe thiếu cơ sở. Hai vị tiến sĩ trình bày những vấn đề nhạy cảm về chính trị và kinh tế mà nếu chuyện đó nói ở các nước độc tài thì có lẽ mấy nhà phân tích kinh tế chính trị này sẽ bị vào tù ngay. Ở một quốc gia dân chủ nhỏ bé như Paraguay, người dân có thể chỉ trích những điều mà Tổng Thống và Quốc Hội làm sai hay nói mà không làm nếu họ có đầy đủ bằng chứng mà không hề sợ bị bắt hay làm khó dễ vì Tổng Thống hay các Nghị Sĩ Quốc Hội chính là những người mà người dân bầu lên để cai quản đất nước. Kế đó, một nữ tiến sĩ chuyên ngành báo chí có 20 năm kinh nghiệm trong ngành làm báo đã nói về Giáo hội dưới con mắt của một nhà báo để các bậc tu trì và các “đấng” được nghe một cách đa chiều về tình hình giáo hội trong nước trong những tháng vừa qua. Có thể là một nỗi đau khi chính những giáo dân mà đại diện là vị tiến sĩ ngành báo chí nói lên những

suy nghĩ của họ với hàng giáo sĩ và các bậc tu trì về những khiếm khuyết, những tật xấu của người đi tu khiến nhiều người ngày xa lánh hoặc không muốn đến nhà thờ nữa. Nhưng thà đau một lần rồi mình biết nhận ra mà sửa đổi còn hơn là cứ để âm ỉ rồi có ngày phải trả giá đắt. Chính nữ nhà báo này đã cho chúng tôi những hình ảnh và bài viết thuyết phục, mang tính đa chiều khi nói về những điều vừa xảy ra tại Giáo hội Paraguay đến nỗi Đức Thánh Cha Phan-xi-cô phải gởi đặc phải viên từ Tòa Thánh đến điều tra. Khi vị Hồng Y  từ Tòa Thánh đến điều tra trong những ngày này thì không may là ngày hôm qua (24/7), trong chuyến chào xã giao vị Thống đốc Bang Alto Parana, ngài đã bị đột quỵ khi vừa trao quà của Đức Thánh Cha cho vị Thống Đốc. Hiện tình trạng sức khỏe của ngài đã qua cơn nguy kịch nhưng Đức Thánh Cha đã khuyên ngài nên tạm dừng tất cả các lịch trình cho đến khi hồi phục.

            Trong 3 ngày Đại Hội, Liên tu sĩ cũng đã tổ chức đi thăm những nơi bị ngập lụt ngay Thủ Đô vì nhiều người dân quanh thủ đô đã sống trong cảnh màng trời, chiếu đất từ nhiều tháng nay do hiện tượng “El Niño” toàn cầu. Có lẽ năm nay là năm mà Paraguay chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ trước đến nay và nhiều con đường đã bị cô lập hoàn toàn do ngập lụt và hàng trăm ngàn người bị ảnh hưởng trước thảm họa thiên nhiên này. Người tu sĩ không chỉ đứng nhìn hay chỉ hội họp nhau với một mới lý ‎thuyết hay chỉ nói những lời cầu nguyện suông mà phải bắt tay vào việc. Chúng tôi rất ngưỡng mộ hình ảnh của Đức Tổng Kiệt năm nào khi ngài cùng những người có trách nhiệm trong Giáo phận xoắn quần và đi thăm những vùng bị lụt. Hai vị giám mục của chúng tôi trong những ngày này đã hiện diện với liên tu sũ chúng tôi trong từng cây số không phải để báo chí chụp hình và tung hô nhưng các ngài, nhưng đây là những vị mục tử biết “ngửi mùi chiên” khi thấy người dân gặp khó khăn. Nhìn các em bé và các cụ già phải sống trong các lều tạm trong mùa Đông giá rét với đường xá ngập nước không biết bao giờ mới rút đi mà mình cảm thấy nhói lòng. Người tu sĩ không thể nói về Chúa chỉ trên môi miệng nhưng phải là những cảnh tay nối dài của Chúa để giúp đỡ những người khốn cùng. Người dân có thể cần cơm bánh để ăn hàng ngày, nhưng cái họ cũng cần hơn nữa đó là sự hiện diện của những môn đệ Chúa Ki-tô bằng những lời thăm hỏi, động viên và đồng hành với họ trong những lúc cả đời sống vật chất lẫn tinh thần thiếu thốn vì chinh Chúa Giê-su đã từng trả lời khi Ngài bị ma quỉ cám dỗ trong hoang địa : “Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra” (Xc. Mt 4,1-4).

         

   Hôm nay Giáo Hội mừng kính Thánh Gia-cô-bê Tông Đồ, ngài là một trong những môn đệ đầu tiên được Chúa kêu gọi và là anh ruột của Thánh Gio-an. Ngài cũng được gọi là thánh Gia-cô-bê tiền để phân biệt với thánh Gia-cô-bê hậu là người bà con của Chúa Giê-su. Hai anh em Gia-cô-bê và Gio-an rất nhiệt thành làm môn đệ Chúa và được đặt cho biệt danh là con của sấm sét, nhưng lòng nhiệt thành của các ông có pha chút tham vọng làm lớn, bằng chứng là việc các ông và mẹ các ông đã đến để xin Chúa Giêsu một ân huệ là suy nghĩ theo kiểu trần gian của các ông, nên các ông đã xúi mẹ dẫn hai ông tới với Chúa để xin cho một ông ngồi bên hữu và một ông bên tả trong nước Thiên Chúa  (Ga 20, 21 ). Các ngài đã không hiểu điều các ngài xin. Chúa đã soi sáng cho các ngài : “Các người không biết các ngươi xin gì ! Các người có uống nổi chén Thầy sắp uống không ? ( Ga 20, 22 ). Dù chưa hiểu gì nhưng các ông vẫn sẵn sàng thưa với Chúa Giêsu: “Thưa uống nổi”( Ga 20, 22 ). Gia-cô-bê và Gio-an đã được Chúa cải hóa khiến các Ngài can đảm hy sinh đến giọt máu cuối cùng sau này. Trong cuộc sống hàng ngày, chính bản thân chúng tôi cũng có nhiều tham vọng như hai anh em Gia-cô-bê và Gio-an. Xin thánh Gia-cô-bê giúp con biết chấp nhận chén đắng của Chúa và từ bỏ những tham vọng trần thế để chỉ lo biết phục vụ Chúa và tha nhân. Xin Chúc mừng những người bạn và những người thân quen nhận thánh Gia-cô-bê làm Quan Thầy. Happy Feast. Felicitaciones.     

Paraguay, ngày 25 tháng 7 năm 2014 – Lễ Thánh Gia-cô-bê Tông Đồ

Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD