PHANXICO- VỊ GIÁO HOÀNG CỦA THỜI ĐẠI HÔM NAY
Trước sự ra đi của Đức Phanxico vào
sáng ngày 21/4/2025 vừa qua, cả thế giới thương tiếc cho vị ‘giáo hoàng của
lòng thương xót’ về nhân cách sống của ngài. Bản thân tôi cũng từng được gặp
ngài trong những năm tháng làm việc truyền giáo tại châu Mỹ Latinh trước khi
ngài được bầu làm giáo hoàng. Rồi năm 2015 khi ngài viếng thăm 3 quốc gia ở
châu Mỹ Latinh trong đó có Paraguay, tôi cũng từng được đồng tế với ngài. Quả
thực, vị giáo hoàng này là người được Chúa chọn cho thời đại hôm nay. Linh mục
Antonio M. Pernia, nguyên Bề trên Tổng quyền của Dòng Ngôi Lời hai nhiệm kỳ, và
hiện đang là Khoa trưởng Học Viện Truyền giáo thuộc Đại Học Giáo Hoàng Thánh
Toma (University of Santo Tomas – UST) tại Philippines đã có vài chia sẻ tâm
tình về vị giáo hoàng vừa tạ thế này. Dưới đây là những suy tư của Cha Antonio
M. Pernia, SVD.
Trả lời câu hỏi của một sinh viên tại
Học viện Thần học Dòng Tên ở Berkeley, tôi nói: “Vâng, tôi rất vui mừng với việc
Hồng y Jorge Mario Bergoglio được bầu làm Tân Giáo hoàng của Giáo hội Công
giáo.” Tôi thực sự tin rằng đây là một chọn lựa được linh hứng. Bởi vì, với tư
cách là Đức Giáo hoàng Phanxicô, Hồng y Bergoglio có tiềm năng đáp ứng một số
thách đố quan trọng mà Giáo hội đang đối diện hôm nay.
Nhân cách
Nhiều người đã nói về sự khiêm nhường,
đơn sơ và đời sống thiêng liêng của ngài. Và điều đó là thật. Khi bạn gặp ngài,
bạn có thể dễ dàng cảm nhận được những đức tính ấy. Tôi chỉ gặp Hồng y
Bergoglio hai lần: một lần ở Buenos Aires và một lần ở Rôma, nhưng cả hai lần đều
rất truyền cảm hứng. Vào tháng 5 năm 2001, tôi có chuyến kinh lý thăm các nhà
truyền giáo Dòng Ngôi Lời (SVD) tại Argentina. Một buổi sáng ở Buenos Aires, một
tu sĩ SVD đồng hành đề nghị đưa tôi đi thăm thành phố. Khi chúng tôi đến nhà thờ
Chính Tòa và nơi ở của Tổng Giám mục, người bạn đồng hành nói: “Chúng ta thử
xem Hồng y có ở đó không, nếu có thì vào chào ngài.” Tôi e ngại vì chúng tôi
không có hẹn trước. Nhưng người anh em đó nài nỉ tôi cứ thử xem. Và thật bất ngờ,
Hồng y Jorge Bergoglio có ở đó và đón tiếp chúng tôi như thể đã hẹn từ trước.
Cuộc gặp gỡ ấy thật nhẹ nhàng và đầy cảm hứng. Tôi rất ấn tượng bởi sự đơn sơ
và khiêm nhường của vị “Hoàng tử Giáo hội” này. Rõ ràng ngài có một tình yêu
chân thành đối với con người, đặc biệt là với người nghèo và những người bị gạt
ra bên lề xã hội. Vì thế, không ai ngạc nhiên khi ngài chọn tên Phanxicô làm
tông hiệu cho triều đại giáo hoàng của ngài. Ngài sẽ là một mục tử tốt lành cho
một Giáo hội vì người nghèo và của người nghèo.
Xuất thân
Ngài là Giáo hoàng đầu tiên không đến
từ châu Âu trong thời hiện đại, và là Giáo hoàng đầu tiên đến từ châu Mỹ
Latinh. Việc Hồng y Bergoglio được chọn đã mang lại một khuôn mặt mới cho Giáo
hội—không còn là Giáo hội châu Âu, mà là một Giáo hội toàn cầu. Điều đó cũng phản
ánh sự “chuyển dịch dân số” trong Giáo hội, tức là sự dịch chuyển trung tâm từ
phương Bắc toàn cầu sang phương Nam toàn cầu (tức là châu Mỹ Latinh, châu Phi,
và châu Á), nơi hiện nay có khoảng hai phần ba trong tổng số 1,2 tỷ tín hữu
Công giáo đang sống. Thực tế, gần 50% tín hữu Công giáo sống ở châu Mỹ Latinh.
Vậy nên việc người đứng đầu Giáo hội xuất thân từ châu lục này là điều hợp lý.
Khi nói đến “phương Nam toàn cầu,”
người ta cũng nói đến sứ mạng và việc loan báo Tin Mừng, bởi đây vốn là những
“vùng đất truyền giáo truyền thống,” và ngày nay cũng là nơi nhiều nhà truyền
giáo mới đang xuất thân. Quả vậy, thách đố lớn đầu tiên của Giáo hội hôm nay là
chiều kích ad extra- tức là loan báo Tin Mừng cho muôn dân. Như các nhà
thần học từng nói: Giáo hội hiện hữu vì sứ mạng, như ngọn lửa hiện hữu vì cháy.
Nếu hôm nay có điều gì không ổn trong Giáo hội, có lẽ vì Giáo hội không đang
làm- hoặc làm chưa đủ- điều mình phải làm. Giáo Hội thiếu lửa vì thiếu sự bừng
cháy của sứ mạng. Không có sứ mạng, thì cũng không còn là Giáo hội đúng nghĩa.
Là Một tu Sĩ
Jorge Bergoglio không chỉ là vị
Giáo hoàng đầu tiên từ châu Mỹ Latinh, ngài còn là Giáo hoàng Dòng Tên đầu
tiên, và cũng là Giáo hoàng đầu tiên trong thời hiện đại xuất thân từ một dòng
tu. Vì thế, có khả năng Đức Phanxicô sẽ cảm thấy nhu cầu cải tổ không chỉ Giáo
triều, mà cả chức vụ giáo hoàng, theo lối điều hành dân chủ và hiệp hành hơn
như trong các dòng tu. Ví dụ: như Bề trên Tổng quyền của một Hội Dòng có hội đồng
cùng điều hành, thì tại sao Giáo hoàng không thể có một hội đồng (6, 8, hay 10
người) để cùng chia sẻ trách nhiệm lãnh đạo?
Trong một thế giới ngày càng đa văn
hóa, đa nguyên, hậu hiện đại, toàn cầu và công nghệ, không thể nào một người có
thể lãnh đạo một mình. Sự lãnh đạo cộng tác, hay lãnh đạo theo nhóm, là điều
ngày càng cần thiết. Có lẽ trực giác của Công đồng Vatican II về tính hiệp hành
và tập thể nay cần được thực hiện nghiêm túc hơn bao giờ hết.
Thực vậy, thách đố lớn thứ hai của
Giáo hội là chiều kích ad intra—tức là vấn đề quản trị, và từ đó kéo
theo việc cải tổ Giáo triều và chức vụ giáo hoàng. Việc loan báo Tin Mừng (ad
extra) sẽ không thể hiệu quả nếu bên trong (ad intra) Giáo hội không
được tổ chức và điều hành đúng đắn. Muốn đem Tin Mừng đến tận cùng trái đất,
Giáo hội cần phải chỉnh đốn lại chính mình trước.
Kết luận
Đức Giáo hoàng Phanxicô dường như
được Chúa quan phòng chọn lựa để dẫn dắt Giáo hội vượt qua các thách đố này. Với
ơn Chúa và ánh sáng của Thánh Thần, chúng ta có thể hy vọng nhìn thấy Giáo hội
được canh tân lại dưới triều đại của ngài.
Trên đây là những nhận định về Đức
Giáo Hoàng Phanxico của vị Cựu Tổng Quyền Dòng Ngôi Lời Antonio M. Pernia vừa
được tác giả hồi tưởng lại khi nghe tin vị Cha Chung của Giáo Hội về với Chúa.
Những ngày này trên khắp thế giới, ngay cả nước Mỹ cũng đã treo cờ rũ để tưởng
nhớ đến một vị giáo hoàng của thời đại vừa mới ra đi, một ngọn đèn vừa mới tắt.
Hy vọng vị giáo hoàng kế tiếp sẽ tiếp tục thắp sáng ngọn nến của Giáo Hội để mọi
người biết nhận ra chân lý của Chúa. Xin cho linh hồn Đức Thánh Cha Phanxico
thân yêu của chúng con sớm hưởng nhan thánh Chúa cùng với các thần thánh trên
trời.
Philippines,
Tuần Bát Nhật Phục Sinh 2025
Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD
(lược dịch và biên soạn)
No comments:
Post a Comment