ĐỜI TU VÀ GIỚI TRẺ NGÀY NAY

Sắp tới đây, nhiều Đại Chủng viện và các Hội Dòng sẽ bước vào mùa tuyển sinh – một giai đoạn quan trọng nhằm tìm kiếm, phân định và đón nhận những ứng sinh có thiện chí và tiềm năng bước theo ơn gọi linh mục hoặc tu sĩ. Tuy nhiên, mùa tuyển sinh hôm nay đang diễn ra trong một bối cảnh hoàn toàn khác so với những thập niên trước, cả về mặt xã hội lẫn mục vụ.

Trong quá khứ, việc tuyển sinh vào Đại Chủng viện hay Dòng tu là điều không hề dễ dàng. Khó khăn đến từ nhiều phía: áp lực từ chính quyền, quy định chặt chẽ về số lượng, thời gian tuyển sinh giới hạn (nhiều nơi chỉ được phép hai năm một lần), và quy trình xét tuyển thường kéo dài và phức tạp. Vì thế, được gọi vào Chủng viện hay trúng tuyển vào một Hội Dòng từng được xem là “vinh dự” lớn, là kết quả của một quá trình cầu nguyện, chuẩn bị và hiến thân rất nghiêm túc.

Ngày nay, tình hình đã thay đổi. Nhiều giáo phận đã có Chủng viện riêng, các Hội Dòng cũng có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trong việc huấn luyện ơn gọi. Hệ thống tuyển sinh trở nên linh hoạt và mở rộng hơn, tạo điều kiện cho những người thiện chí dễ tiếp cận với con đường tu trì. Thế nhưng, nghịch lý lại xuất hiện: khi điều kiện thuận lợi hơn, thì số lượng và chất lượng ơn gọi lại giảm sút rõ rệt. Nhiều giáo phận, hội dòng phải rút gọn quy mô đào tạo hoặc hợp tác liên dòng, liên giáo phận vì thiếu ơn gọi.

Câu hỏi lớn được đặt ra là: Tại sao giữa một thế giới đầy nhu cầu mục vụ, ơn gọi tu trì lại trở nên khan hiếm? Tại sao giới trẻ hôm nay không còn tha thiết với đời sống linh mục, tu sĩ, và dường như cũng không còn mặn mà với những giá trị truyền thống của thế hệ trước?

Vấn đề này không thể chỉ lý giải bằng yếu tố thống kê hay tâm lý cá nhân. Đây là một thách đố mục vụ và xã hội sâu xa, liên quan đến bối cảnh văn hóa, trào lưu sống, não trạng hiện đại, lối giáo dục đức tin trong gia đình, và cả hình ảnh đời sống tu trì được trình bày – hay không được trình bày – cho giới trẻ hôm nay.

Ở bình diện xã hội, chúng ta đang sống trong một thời đại đầy chọn lựa nhưng lại khủng hoảng niềm tin. Giới trẻ bị cuốn vào vòng xoáy của công nghệ, truyền thông, hưởng thụ, và cá nhân hóa. Những giá trị như vâng phục, từ bỏ, sống nghèo, sống đời độc thân – vốn là căn bản của đời tu – dường như không còn “hấp dẫn” trong lối sống hiện đại. Đời tu bị xem là gò bó, lỗi thời, thậm chí là mất tự do. Trong khi đó, những gương mẫu đời tu truyền cảm hứng lại hiếm hoi và mờ nhạt trong truyền thông hiện đại.

Ở bình diện mục vụ, nhiều gia đình không còn là “vườn ươm ơn gọi” như trước. Khi văn hóa sống đạo gia đình bị suy yếu – ít cầu nguyện chung, không còn giữ ngày Chúa Nhật, thiếu tôn trọng đời sống tu trì – thì giới trẻ cũng không còn được “chạm” đến những biểu tượng đức tin sống động. Nhiều bạn trẻ lớn lên trong bầu khí tôn giáo mờ nhạt, không còn quen với việc đặt câu hỏi về ơn gọi hay tìm kiếm ý nghĩa đời sống theo chiều kích thiêng liêng.

Tình trạng này đòi hỏi Giáo hội cần nghiêm túc nhìn lại cách thức mục vụ giới trẻ, cách trình bày đời tu và cách đồng hành với các bạn trẻ trong tiến trình phân định ơn gọi. Đây không chỉ là trách nhiệm của các Chủng viện hay Hội Dòng, mà là của toàn thể cộng đoàn Dân Chúa: từ gia đình, giáo xứ, các hội đoàn đến chính người trẻ.

Chúng ta cần một nỗ lực chung để tái đánh thức ơn gọi, không phải bằng những lời kêu gọi chung chung, mà bằng sự đồng hành cá vị, bằng những chứng tá sống động, và nhất là bằng việc làm cho đời sống tu trì trở thành một lối sống đáng khao khát – một ơn gọi của tình yêu, của niềm vui và của sự tự hiến trọn vẹn.

Tại sao giới trẻ ngày nay không còn tha thiết với ơn gọi tu trì và dần xa rời những giá trị truyền thống?
Đây không chỉ là câu hỏi mang tính thống kê, mà là một lời mời gọi mục vụ sâu xa dành cho toàn thể Giáo hội – để lắng nghe, thấu hiểu và đồng hành với người trẻ trong hành trình đức tin giữa một thế giới nhiều biến chuyển. Có nhiều nguyên nhân đan xen khiến ơn gọi tu trì không còn là chọn lựa dễ đón nhận đối với thế hệ trẻ hôm nay. Dưới đây là những lý do chính yếu:

1.    Ảnh hưởng của xã hội hiện đại và chủ nghĩa cá nhân

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, một trong những thách đố lớn đối với ơn gọi tu trì chính là sự lan rộng của chủ nghĩa cá nhân và lối sống đề cao tự do lựa chọn cá nhân. Giới trẻ ngày nay được khuyến khích sống trọn vẹn cho hiện tại, khám phá bản thân và tự quyết định mọi điều, kể cả những giá trị sống và chọn lựa tôn giáo. Điều này dẫn đến một tâm lý ngại ràng buộc, sợ mất tự do và ngại những cam kết lâu dài, nhất là những cam kết trọn đời như trong đời sống thánh hiến. Đời tu – vốn đòi hỏi sự từ bỏ chính mình, sống thanh bần, khiết tịnh và vâng phục – lại dễ bị hiểu lầm như một hình thức tự giới hạn hay tự hy sinh không cần thiết, thay vì được nhìn nhận như một hành trình hiến thân trọn vẹn vì tình yêu Thiên Chúa và tha nhân.

Chính vì vậy, trong mục vụ ơn gọi hôm nay, cần có một cách trình bày đời sống tu trì như một con đường của tự do nội tâm và niềm vui hiến thân đích thực. Người trẻ cần được khơi gợi để khám phá rằng hạnh phúc không đến từ việc “làm điều mình thích”, mà từ việc “yêu điều mình chọn” trong sự kết hợp mật thiết với Đức Kitô. Khi người trẻ hiểu rằng đời tu không cướp đi tự do của họ, mà giúp họ sống tự do cách trọn vẹn hơn – tự do để yêu, để phục vụ và để trao hiến – thì cánh cửa ơn gọi mới thực sự được mở ra một cách thuyết phục và hấp dẫn.

Đồng thời, các chứng tá sống động từ những người thánh hiến – những tu sĩ sống vui tươi, bình an và đầy lửa mến – chính là “lá thư sống” mà người trẻ hôm nay cần được đọc. Họ cần thấy được rằng đời sống tu trì không triệt tiêu cá tính, mà thanh luyện và triển nở ơn gọi cá vị trong Chúa. Chính khi sống cho một lý tưởng cao đẹp và bền vững, con người mới cảm nếm được niềm vui sâu xa – một niềm vui mà thế gian không thể ban tặng, và cũng không thể lấy mất.

2.    Thiếu tiếp xúc thực tế và hiểu biết đúng đắn về đời tu

Một trong những lý do khiến giới trẻ ngày nay ít tha thiết với ơn gọi tu trì là do thiếu tiếp xúc thực tế và hiểu biết đúng đắn về đời sống dâng hiến. Nhiều bạn trẻ chưa từng có cơ hội gần gũi với một tu sĩ, chưa được nghe các ngài chia sẻ chân thành về đời sống hằng ngày, những thao thức, niềm vui cũng như thử thách của ơn gọi tu trì. Một số bạn chỉ biết đến các tu sĩ qua những hình ảnh nghiêm khắc, khô khan hoặc mang tính khuôn mẫu, từ đó hình thành định kiến rằng đời tu là điều buồn tẻ, xa cách và thiếu sinh động.

Thêm vào đó, trong chính các giáo xứ, sự hiện diện sinh động của những tu sĩ trẻ, sống hạnh phúc và tràn đầy nhiệt huyết với ơn gọi của mình vẫn còn hạn chế. Điều này khiến người trẻ khó cảm nhận rằng đời tu là một lối sống “đáng sống”, có thể mang lại niềm vui sâu xa và ý nghĩa trọn vẹn cho cuộc đời.

Vì thế, về phương diện mục vụ, rất cần tạo ra nhiều không gian gặp gỡ và tương tác giữa người trẻ và các tu sĩ: từ các buổi trại hè ơn gọi, nhóm cầu nguyện, các hoạt động thiện nguyện chung, đến những cuộc hành trình thiêng liêng hoặc các buổi chia sẻ thân tình. Những tiếp xúc thực tế và sống động này sẽ giúp người trẻ khám phá rằng đời tu không chỉ là một hành trình thiêng liêng đầy hy sinh, mà còn là một cuộc sống trọn vẹn trong yêu thương, niềm vui và hy vọng. Qua đó, họ có thể cảm nhận ơn gọi tu trì như một lời mời gọi đẹp đẽ và đầy nhân bản đến từ chính Thiên Chúa.

3.    Ảnh hưởng mạnh mẽ từ truyền thông và mạng xã hội

Trong thời đại kỹ thuật số, truyền thông và mạng xã hội có sức ảnh hưởng sâu rộng đến cách nghĩ và cách sống của giới trẻ. Tuy nhiên, hình ảnh về đời sống tu trì lại hiếm khi xuất hiện một cách sinh động, tích cực trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Nếu có, chúng thường đi kèm với những thông tin tiêu cực, định kiến hoặc được trình bày một chiều, khiến người trẻ khó cảm nhận được nét đẹp thực sự của đời sống dâng hiến.

Mặt khác, mạng xã hội tạo ra một lối sống nhanh, gấp gáp và bề mặt, khiến giới trẻ trở nên thiếu kiên nhẫn với những giá trị cần chiều sâu như suy niệm, cầu nguyện hay trung thành với một lý tưởng. Các giá trị được đề cao trên mạng thường là thành công, nổi tiếng, sự hấp dẫn bên ngoài và tiện nghi hưởng thụ. Trong bối cảnh đó, đời tu – vốn cần sự lặng thinh, nội tâm và bền bỉ – trở nên xa lạ, thậm chí khó hiểu và ít hấp dẫn.

        Vì thế, một định hướng mục vụ cần thiết là Giáo hội phải hiện diện năng động và tích cực hơn trong không gian mạng. Cần giới thiệu đời sống tu trì qua những chứng tá thực tế, gần gũi và truyền cảm hứng – chẳng hạn như những video, bài viết, podcast của các tu sĩ trẻ đang sống đời dâng hiến cách vui tươi và hạnh phúc. Khi được giới thiệu một cách chân thực và đầy hy vọng, ơn gọi tu trì sẽ dần trở lại như một lựa chọn sống đáng quý trong trái tim của người trẻ hôm nay.

4.    Gia đình không còn là “vườn ươm ơn gọi” như xưa

Ngày xưa, trong nhiều gia đình Công giáo, đời sống dâng hiến được xem là một hồng ân và niềm vinh dự lớn lao. Không ít bà mẹ từng âm thầm cầu nguyện với lòng khát khao được thấy con mình trở thành linh mục hay tu sĩ. Hình ảnh người mẹ thắp nến cầu nguyện trước bàn thờ gia đình để “dâng con cho Chúa” từng là điều quen thuộc trong nền đạo đức truyền thống. Tuy nhiên, ngày nay, ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dụng và áp lực kinh tế khiến nhiều phụ huynh đặt nặng vấn đề nghề nghiệp, tài chính và sự “ổn định cuộc sống” hơn là hướng con cái đến đời sống thiêng liêng.

Một số bậc cha mẹ còn mang nỗi lo rằng nếu con đi tu thì sẽ “mất con”, không ai nối dõi, không ai phụng dưỡng khi về già, hoặc lo sợ con sẽ sống một cuộc đời thiếu thốn, vất vả. Những lo lắng này, tuy dễ hiểu, lại vô tình dập tắt đi những mầm ơn gọi ngay từ lúc còn nhen nhóm. Gia đình là mái ấm – lẽ ra là nơi khơi nguồn và nuôi dưỡng đức tin – đôi khi lại trở thành nơi khiến ơn gọi bị ngăn cản hoặc chùn bước.

Trước thực trạng đó, một định hướng mục vụ quan trọng là cần giúp các bậc cha mẹ hiểu rằng ơn gọi tu trì không phải là sự mất mát, mà là một phúc lành lớn lao cho chính gia đình và cho Hội Thánh. Những cuộc gặp gỡ, các buổi tĩnh tâm hoặc chương trình chia sẻ riêng dành cho cha mẹ có thể là cơ hội quý giá để họ hiểu rõ hơn về ý nghĩa đời tu, và từ đó đồng hành, nâng đỡ ơn gọi của con cái mình trong tinh thần đức tin và phó thác. Khi gia đình thực sự trở lại là “vườn ươm ơn gọi”, thì cánh đồng Hội Thánh sẽ tiếp tục có những thợ gặt nhiệt thành trong tương lai.

5.    Khủng hoảng niềm tin và giá trị

Trong đời sống hiện đại đầy biến động, nhiều người trẻ ngày càng xa rời đời sống thiêng liêng. Việc thực hành đức tin nhiều khi chỉ dừng lại ở những thói quen bề ngoài, thiếu chiều sâu nội tâm và không còn được nâng đỡ bởi một mối tương quan cá vị với Thiên Chúa. Đối với họ, tôn giáo không còn là động lực sống, mà chỉ là một phần của truyền thống gia đình hay văn hóa – mang tính hình thức nhiều hơn là xác tín. Trong bối cảnh ấy, những giá trị cốt lõi làm nên đời sống tu trì như vâng phục, từ bỏ, trung tín, hy sinh… lại dễ bị xem là “lỗi thời” hoặc “đi ngược thời đại”. Trong khi đó, xã hội lại không ngừng ca tụng tự do cá nhân, tiện nghi vật chất và thành công theo chuẩn mực thế gian như những mục tiêu tối hậu của đời người. Chính sự đảo lộn các giá trị này khiến cho ơn gọi tu trì không còn dễ bén rễ trong lòng người trẻ.

Để đáp lại thách đố mục vụ này, Giáo Hội được mời gọi tái loan báo Tin Mừng cho chính người trẻ hôm nay, không chỉ qua lời giảng dạy, mà trước hết là bằng đời sống chứng tá cụ thể: những khuôn mặt tu sĩ và giáo dân sống đức tin cách xác tín, đầy niềm vui và hy vọng. Chỉ khi người trẻ được đánh động bởi những con người thực sự sống đạo, và cảm nhận được vẻ đẹp của một đời sống gắn bó với Đức Kitô, họ mới dần mở lòng để lắng nghe và đáp trả tiếng gọi thiêng liêng. Hành trình ơn gọi không bắt đầu bằng những lý thuyết cao siêu, mà bằng một cuộc gặp gỡ cá vị với Đức Giêsu – Đấng duy nhất có thể đánh động trái tim và khơi lên trong họ một khát vọng sống cho điều lớn lao hơn chính mình.

Kết luận:

Ơn gọi tu trì không hề biến mất, nhưng đang âm thầm hiện diện như những hạt giống quý giá ẩn mình giữa lớp bụi mù của thời đại – chờ được đánh thức bằng tình yêu, bằng lời mời gọi chân thành, và bằng sự đồng hành đầy kiên nhẫn. Trong bối cảnh hôm nay, Giáo hội – đặc biệt là các gia đình, giáo xứ, và những người đang sống đời thánh hiến – được mời gọi không chỉ dừng lại ở việc kêu gọi ơn gọi, mà còn trở thành những người gieo giống: âm thầm gieo, kiên trì tưới gội bằng lời cầu nguyện, bằng chứng tá đời sống thánh thiện và đầy niềm vui, và bằng việc tạo dựng một môi trường thuận lợi để ơn gọi có thể nảy mầm, lớn lên và sinh hoa trái.

Ước gì chúng ta không quá lo lắng hay buồn phiền khi thấy “lúa chín đầy đồng mà thợ gặt thì ít”, nhưng biết tín thác hơn vào Đấng là Chủ mùa gặt. Với niềm hy vọng vững vàng, chúng ta tiếp tục vun trồng bằng những hành động cụ thể: cổ võ ơn gọi trong đời sống gia đình, tổ chức những không gian gặp gỡ và tìm hiểu, nâng đỡ các bạn trẻ đang phân định, và nhất là luôn kiên vững trong lời cầu nguyện. Bởi vì, chính Thiên Chúa là Đấng kêu gọi và làm cho hạt giống lớn lên. Khi mỗi người góp phần bằng cả con tim và đời sống mình, chắc chắn một ngày kia, mùa gặt ơn gọi sẽ lại trổ sinh – không chỉ dồi dào về số lượng, mà còn sâu sắc về chất lượng, như hoa trái ân sủng và niềm vui cho Hội Thánh và thế giới hôm nay.

Philippines, ngày 03 tháng 07 năm 2025

Lễ Thánh Tôma Tông Đồ

Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD