CÁC BẬC LỄ TRONG PHỤNG VỤ

 

 Ngày 29 tháng 6 năm 2025 vừa qua, toàn thể Giáo Hội long trọng mừng kính thánh Phêrô và thánh Phaolô Tông đồ, dù ngày này trùng với Chúa Nhật XIII Thường Niên – Năm C. Nhiều tín hữu thắc mắc: tại sao lễ hai vị thánh này vẫn được cử hành trọng thể vào ngày Chúa Nhật, trong khi phần lớn lễ các thánh khác lại không thay thế được phụng vụ Chúa Nhật?

Để giải đáp thắc mắc này, chúng ta cần hiểu rõ hệ thống bậc lễ trong phụng vụ và nguyên tắc ưu tiên trong lịch phụng vụ, được quy định trong các văn kiện chính thức của Giáo Hội.

Phân loại bậc lễ trong phụng vụ

Theo Quy chế Tổng quát Sách Lễ Rôma (General Instruction of the Roman Missal – GIRM) và Lịch Phụng vụ chung của Giáo Hội, các ngày lễ được chia làm ba bậc:

1. Lễ trọng (Solemnitas)

• Là những lễ có tầm quan trọng bậc nhất, thường liên quan đến các mầu nhiệm chính yếu của Đức Kitô, Đức Maria, và các thánh có vai trò nền tảng trong Hội Thánh (như Thánh Giuse, Thánh Gioan Tẩy Giả, các Thánh Tông đồ…).
• Trong Thánh lễ có đọc Kinh Vinh Danh và Kinh Tin Kính.
• Nếu trùng vào Chúa Nhật Mùa Thường Niên hoặc Mùa Giáng Sinh, thì lễ trọng được cử hành thay thế Chúa Nhật (trừ các mùa ưu tiên như Mùa Vọng, Mùa Chay và Mùa Phục Sinh).

2. Lễ kính (Festum)

• Mừng các biến cố lớn trong cuộc đời Đức Kitô, Đức Mẹ và một số thánh có tầm ảnh hưởng rộng (như các Tông đồ, thánh sử…).
• Có Kinh Vinh Danh, nhưng không có Kinh Tin Kính.
• Nếu trùng với Chúa Nhật, lễ kính không thay thế được phụng vụ Chúa Nhật, trừ một số ngoại lệ đặc biệt đã được quy định.

3. Lễ nhớ (Memoria)

• Dành để kính các thánh khác, được chia làm lễ nhớ bắt buộc và lễ nhớ tự chọn.
• Không có Kinh Vinh Danh hay Kinh Tin Kính.
• Không được cử hành nếu trùng với Chúa Nhật hoặc các ngày lễ trọng khác.

2. Nguyên tắc ưu tiên ngày lễ

Theo Bảng Ưu Tiên Phụng Vụ (Table of Liturgical Days) được đính kèm trong Sách Lễ Rôma và quy định tại Quy chế Tổng quát số 59–61, có quy định rõ như sau:

• Lễ trọng kính các thánh Tông đồ được xếp vào hạng mục số 3, chỉ đứng sau Lễ Phục Sinh và các ngày đặc biệt trong Tuần Thánh (x. Table of Liturgical Days, no. 3a).
• Chúa Nhật Mùa Thường Niên nằm ở hạng mục số 6 (x. Table of Liturgical Days, no. 6).
• Do đó, khi lễ trọng kính thánh Phêrô và Phaolô (29/6) trùng với Chúa Nhật Thường Niên, thì lễ trọng này được ưu tiên cử hành thay cho Chúa Nhật.

“Lễ trọng mừng các thánh Tông đồ được xếp trên các Chúa Nhật trong Mùa Thường Niên, nên được cử hành thay thế.” (General Instruction of the Roman Missal, no. 60–61; Table of Liturgical Days, no. 3a)

3. Ý nghĩa mục vụ của việc mừng lễ trọng này

Thánh Phêrô là người đứng đầu các Tông đồ, được gọi là “đá tảng” để Đức Kitô xây dựng Hội Thánh. Thánh Phaolô là Tông đồ dân ngoại, người đã loan báo Tin Mừng khắp nơi. Cả hai vị đều đổ máu mình để làm chứng cho đức tin, trở thành nền móng vững chắc cho Hội Thánh toàn cầu.

Vì thế, việc cử hành lễ trọng kính hai thánh Tông đồ này mang ý nghĩa sâu xa về tính tông truyền, hiệp thông và sứ vụ phổ quát của Giáo Hội. Đây là dịp để cộng đoàn tín hữu khắp nơi cùng hiệp nhất với Giáo hoàng và toàn thể Hội Thánh trong việc canh tân đời sống đức tin và sứ vụ.

Kết luận

• Lễ Thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ (29/6) là lễ trọng có bậc ưu tiên cao trong lịch phụng vụ.
• Khi trùng vào Chúa Nhật Mùa Thường Niên, lễ trọng này vẫn được cử hành, thay thế cho phụng vụ Chúa Nhật hôm đó.
• Đây không phải là ngoại lệ, mà là quy định rõ ràng của phụng vụ và giáo luật.
• Các thánh khác (không phải thánh Tông đồ) thường chỉ được mừng lễ nhớ hay lễ kính, nên không thay thế được Chúa Nhật, trừ khi có quy định riêng của Hội Thánh.

 Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD