Những chuyến khám phá tại Roma
Khi còn nhỏ chúng tôi
thường được nghe nói rất nhiều rằng Roma là nơi huấn luyện chính thống của giáo
hội Công giáo và là cái nôi của giáo hội, và hai cột trụ của giáo hội là thánh
Phê-rô- giáo hoàng đầu tiên đại diện cho Đức Ki-tô ở trần gian, và thánh
Phao-lô- nhà truyền giáo vĩ đại, cả hai đều tử vì đạo tại thánh đô Roma này. Ai
mà đến được Roma thì là một điều hạnh Phúc. Cũng chính vì lẽ ấy mà rất nhiều
Dòng tu lớn nhỏ trên thế giới đều muốn có một trụ sở tổng quyền tại đây. Dòng
Truyền giáo Ngôi Lời của chúng tôi cũng có Nhà Tổng Quyền cách quảng trường
thánh Phê-rô khoảng 15 phút xe và đây cũng là nơi để các linh mục sinh viên của
Dòng từ nhiều nơi trên thế giới tá túc trong những năm mài dùi kinh sử các phân
khoa chuyên ngành nhằm phục vụ cho các nhu cầu của Hội Dòng trong tương lai.
Ngoài trụ sở của Nhà Tổng Quyền, Dòng chúng tôi còn phụ trách một trong 63 hang
toại đạo lớn nhất của Roma theo những thỏa thuận với Tòa Thánh. Nhà Dòng cũng
còn có một trung tâm gọi là Centro Ad Gentes có thời Công đồng Vatican II để
làm nơi tĩnh tâm, thường huấn và nhiều sinh hoạt khác trong Hội Dòng. Những
ngày thường huấn ở Roma chúng tôi đã tá túc ở đây.
Vì khóa học bị rút ngắn lại do
nhà Dòng chuẩn bị cho Tổng Công Hội nên việc học của chúng tôi khá căng thẳng
và giờ giấc khá xít sao. Nhiều ngày phải học thêm buổi tối đến 21h30 nên khá
mệt. Tuy nhiên các giáo sư giảng dạy rất hay và những buổi chia sẻ hàng đêm với
những điều mới lạ kèm theo các video clip vui nhộn của các thuyết trình viên
khiến các buổi học khá thú vị. Phải công nhận rằng các giáo sư và phương pháp
học ở đây thật tuyệt vời chứ nếu không chắc mọi người đã ngáp dài, ngáp ngắn và
chẳng có tâm trí đâu mà học hành.
Trong những ngày thứ Bảy và Chúa
Nhật, chúng tôi tranh thủ khám phá những điều mà trước đây chúng tôi chỉ được
học trên sách vở. Vì điều kiện thời gian và tiền bạc eo hẹp, chúng tôi đành
phải chọn phương án là thăm các Vương cung thánh đường chính ở Roma để khám phá
cách tường tận lối kiến trúc và nghệ thuật độc đáo của những nơi thánh này.
Như chúng ta biết, Vương Cung
Thánh Đường là một danh hiệu tôn vinh đặc biệt mà giáo hoàng dành cho một số nhà thờ hoặc thánh địa
xét theo tính cách cổ kính, tầm quan trọng trong lịch sử và ý nghĩa
tâm linh đối với Giáo hội Công giáo Rôma. Phần lớn Vương Cung
Thánh Đường là nhà thờ chính tòa, nhưng không phải nhà thờ chính tòa nào cũng
là vương cung thánh đường (ví dụ như Vương Cung Thánh Đường La Vang không phải
là Nhà Thờ Chính Tòa của Tổng Giáo Phận Huế). Ở Việt Nam hiện nay có 4 Nhà Thờ
được gọi là Vương Cung Thánh Đường, đó là : Vương Cung Thánh Đường Đức Bà ở
Tổng giáo phận Sài Gòn, Vương Cung Thánh Đường La Vang ở Tổng giáo phận Huế,
Vương Cung Thánh Đường Phú Nhai ở giáo phận Bùi Chu và Vương Cung Thánh Đường
Sở Kiện ở Hà Nam thuộc Tổng giáo phận Hà Nội.
Tuy nhiên ở Roma nói
riêng và cả nước Italia nói chung, có rất nhiều Đại Thánh Đường đã được các các
giáo hoàng nâng lên thành bậc vương cung. Trong các vương cung thánh đường ấy
chỉ có 4 đại công trình hay còn gọi là 4 Vương Cung Thánh Đường Chính tại
Vatican- nước Tòa Thánh là : Vương Cung Thánh Đường thánh Phê-rô còn được gọi
là Đền Thánh Phê-rô- nơi diễn ra hầu hết các sinh hoạt trọng đại của Giáo hội
hoàn vũ, Vương Cung Thánh Đường Thánh Phao-lô ngoại thành, Vương Cung Thánh
Đường thánh Gio-an La-tê-ra-nô và Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Cả.
Nhiều người nói rằng đến Roma mà không
thăm quảng trường thánh Phê-rô thì coi như chẳng biết gì về Roma. Mà quả đúng
như vậy. Chúng tôi có được may mắn là hai lần hiệp dâng thánh lễ ở đây với phái
đoàn và 2 lần đi riêng để khám phá thêm những nét đẹp của Vương cung thánh
đường này. Chúng tôi đã mua vé leo lên chóp đỉnh của Đại Thánh Đường để nhìn
xem toàn bộ quang cảnh Roma xinh đẹp. Phải công nhận đây là một công trình vĩ
đại và nghệ thuật cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Chúng tôi không thể nào tưởng
tượng được từ nhiều thế kỷ trước đây khi máy móc còn thô sơ, vậy mà người ta đã
xây cất và làm được nhiều điều kì diệu đến như vậy.
Chúng tôi đã tham quan nhiều nơi thánh khác và được tận mắt
ngắm, sờ và ghi lại những tấm hình quí giá. Bên cạnh Vương cung thánh đường thánh Gio-an
La-tê-ra-nô, nhà thờ chính
tòa của giám mục Roma cũng chính là Đức Giáo Hoàng, chúng tôi viếng thăm Cầu
Thang Thánh, mà theo truyền thuyết thì đây chính là những bậc thang mà khi xử
án Chúa Giê-su ở dinh tổng trấn Phi-la-tô, Chúa Giê-su đã từng lê bước trên
những bậc thang gỗ này. Từ thế kỷ thứ IV, thánh nữ Ê-lê-na đã đem từ Đất Thánh
đến Roma và đặt bên cạnh vương cung thánh đường thánh Gioan La-tê-ra-nô để
khách hành hương có dịp đi lại những giây phút khổ nạn của Chúa Giê-su. Chúng
tôi cũng đồng hành với khách hành hương và quí gối cầu nguyện theo 28 bậc thang
thánh này.
Biết bao điều thú vị và bổ ích trong
chuyến khám phá và học hỏi ở Roma này mà nếu kể ra cũng phải mất nhiều thời
gian nhưng chúng tôi không dám “múa rìu qua mắt thợ” vì ở Roma nghe đâu có đến
hơn 300 linh mục và nam, nữ tu sĩ Việt Nam đang tu học tại đây. Chúng tôi không
được hân hạnh gặp được các nam nữ tu sĩ đồng hương vì thời gian không cho phép.
Nhưng rất may chúng tôi gặp lại được 2 linh mục cùng lớp từ thời đệ tử viện vào
thập niên 90 đang chuẩn bị hoàn tất luận án ra trường và chuẩn bị trở lại Việt
Nam để thi hành sứ vụ trong Học viện. Nhìn thấy các anh em vẫn còn trẻ trung,
trắng trẻo trong khi mình đen đúa và già đi so với đồng bạn, vị linh mục giáo
sư mới thắc mắc là sao cùng lớp mà trông có người trẻ, kẻ già! Chúng tôi chỉ
biết cười và nói tránh đi chuyện khác.
Chuyến đi Oslo – Nauy
Sau khi kết thúc
khóa thường huấn, anh em chúng tôi có thêm vài ngày nghỉ để tham quan các nơi
mà mình chưa biết đến. Một số anh em chọn đi Lộ Đức, Pháp. Số khác chọn đi
Fa-ti-ma, Bồ Đào Nha. Có một số anh em chọn đi Át-si-di hay một vài điểm hành
hương khác trước khi về lại quốc gia mình làm việc. Chúng tôi được một anh bạn
ở Oslo, Nauy mua vé mời sang thăm quốc gia Bắc Âu này. Tôi rất vui vì muốn khám
phá thêm một quốc gia nữa ở Âu châu nên đã nhận lời dù trong lòng còn ái ngại
và hồi hộp vì là lần đầu tiên đến Nauy với những người mà thật sự chưa hề quen
biết .
Chúng tôi đến Nauy
vào những ngày đầu của tháng 5 khi trời bắt đầu vào Hạ. Tuy nhiên, khi vừa thức
dậy buổi sáng, chúng tôi thấy tuyết rơi giữa Hạ và nhìn vào nhiệt kế chỉ 0 độ
C. Anh bạn nói với tôi rằng đây là hiện tượng lạ của Nauy và còn đùa thêm rằng
có lẽ đất nước Nauy muốn chào mừng tôi với trận tuyết rơi. Lần đầu tiên trong
đời chúng tôi nhìn thấy tuyết rơi thật đẹp và rơi đúng vào những ngày đầu của
mùa Hè.
Na Uy là một quốc
gia thuộc Bắc Âu và thuộc hiệp ước Shengen nên người nào có visa vào một trong
khối này có thể đến các nước đó mà không cần làm visa nữa. Đây là một trong các
quốc gia được xếp hạng cao nhất về phát triển con người từ năm 2001 tới năm
2006. Nước này cũng được xếp hạng là quốc gia an toàn nhất thế giới năm 2007
theo một cuộc khảo sát của Global Peace Index. Tuy nhiên, vào tháng 7 năm 2011 vừa qua, một người Nauy theo
hướng khuynh hữu cực đoan đã gài bom gần tòa nhà quốc hội Nauy, rồi ngày sau đó
lại xả súng bắn vào một nhóm trẻ trong một trại hè khiến gần cả trăm người
thiệt mạng và bị thương. Vụ khủng bố này đã làm chấn động cả Âu châu và toàn thế
giới về sự dã man này. Hiện bản án của anh ta vẫn còn đang gây tranh cãi vì nếu
xét hành vi anh ta làm là khủng bố, anh ta chỉ ở tù 21 năm theo luật Nauy. Còn
nếu anh ta bị cho là bị tâm thần, anh ta sẽ ở nhà thương điên suốt đời. Luật
phát luôn có những kẻ hở cho những tên khủng bố ở các quốc gia dân chủ.
Anh bạn đưa chúng tôi đi tham quan những nơi chính ở thủ đô Nauy và
có nói rằng lát nữa sẽ đến tham quan “Quảng trường sexy”. Chúng tôi nghĩ trong
đầu rằng chẳng lẽ Nauy lại chơi trội hơn “khu đèn đỏ” của thủ đô Amsterdam, Hòa
Lan vì ở khu đèn đỏ ấy là nơi kinh doanh công nghệ tình dục cách công khai. Tuy
nhiên khi đến nơi chúng tôi mới biết là không phải vậy. Đây đúng là “Quảng
trường sexy” do nhà điêu khắc Gustav Vigeland tạo thành 600 tượng đá và đồng
thau rải khắp không gian mênh mông trong mọi tư thế kiểu dáng con người trong
trang phục Adam và Eva với các khuôn mặc trầm tư mặc tưởng khiến người ta có
cảm giác các vị thần cổ xưa đã biến thành các bức tượng kia. Mẹ bế con, người
cha nhắc bổng đứa bé trên tay, đôi nam nữ đối diện, các cặp tình nhân ôm nhau,
hai người đàn ông tựa lưng nhau suy tư trầm ngâm... sự sáng tạo sao mà tinh tế,
sâu lắng. Tất cả các tác phẩm đều khỏa thân.
Anh bạn còn tranh thủ dẫn chúng tôi đi thăm hàng loạt các bảo tàng như Resistance Museum,
bảo tàng Nghệ thuật quốc gia, bảo tàng Tàu ViKing, bảo tàng trượt tuyết,
Bygdoy, Maritiament of Museum,... trưng bày đầy đủ mọi yếu tố văn hóa, con
người của Oslo nói riêng và Na Uy nói chung.
Chúng tôi còn ghé thăm Tòa Đô Chính của thủ đô Oslo, nơi hàng năm trao
giải Nobel Hòa Bình cho các cá nhân hay tổ chức trên thế giới có công trong
việc cỗ võ hòa bình. Nhìn thấy con người và lối sống ở đây mà trong lòng ước
mong quê hương mình trong tương lai cũng được như vậy thì hay biết mấy!
Chúng tôi cũng ghé ăn trưa một quán Sushi của một gia
đình Việt Nam làm chủ. Dù mới gặp lần đầu còn nhiều lạ lẫm, chúng tôi cảm thấy
như rất gần gũi và gia đình chủ quán là người công giáo nên đã cho chúng tôi ăn
miễn phí và mời chúng tôi có dịp viếng thăm gia đình anh chị.
Anh bạn chúng tôi là người có đại lí bán vé máy bay
tại thủ đô nên quen biết khá nhiều. Anh có liên lạc trước với các Nữ tu Dòng
Mến Thánh Giá Qui Nhơn hiện có 2 cộng đoàn ở Oslo, và chúng tôi đã đến dâng
thánh lễ chiều thứ bảy tại công đoàn các Soeurs đúng dịp các Soeurs tĩnh tâm.
Lần đầu tiên gặp nhau và được nghe lại giọng “Bình Định” mà một nữ tu đàn chị
đã từng có thâm niên ở Nauy gọi là “giọng chửng wuất tế”. Chúng tôi có được
những trận cười vui vẻ, đơn sơ và chân tình của những người đi tu mà vẫn còn
tầm hồn trẻ thơ. Chúng tôi được ngồi bên nhau trong ngôi nhà nguyện nhỏ bé để
đọc kinh Thần vụ và dâng thánh lễ Tạ ơn Chúa bằng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của
mình. Ôi, sao mà sung sướng và hạnh phúc quá.
Ngày
Chúa Nhật V Phục sinh, anh bạn lại đưa chúng tôi đến Nhà Thờ Chính Toà Sanct Olafs của thủ đô Oslo để dâng thánh lễ cho
cộng đồng Công giáo Việt Nam. Chúng tôi cứ nghĩ trong đầu là chắc cộng đoàn này
chỉ vài chục người là cùng. Tuy nhiên, khi chúng tôi đến nơi thì thấy mọi người
đã ngồi chật nhà thờ và đang râm ra đọc kinh. Cha chủ tế có nhờ chúng tôi ngồi
tòa vì ngài có việc bận. Nhìn thấy những người đồng hương của mình sống bên xứ
người mà còn giữ đạo khá sốt sắng mà trong lòng mừng rỡ vô cùng. Cộng đồng Công
giáo Việt Nam ở đây được tổ chức bài bản, các Soeurs phụ trách ca đoàn hát nhịp
nhàng làm cho thánh lễ thêm phần sốt sắng hơn. Chúng tôi được mời chia sẻ lời
Chúa trong thánh lễ và chia sẻ về mục vụ truyền giáo sau thánh lễ và được ăn
món phở chính cống rất ngon. Nhiều người chỉ nhận ra chúng tôi là người Việt
khi chúng tôi nói chuyện với họ vì lúc đầu họ tưởng chúng tôi là người Nam Mỹ
vì da đen đen.
Tạm biệt Oslo, Nauy thân yêu dù đây mới là lần đầu tiên ghé thăm
nhưng đã để lại trong tôi nhiều kỉ niệm đẹp. Cảm ơn những gia đình mới quen
nhưng đã đón tiếp cách nồng ấm. Một chuyến đi ngắn ngủi nhưng thật ý nghĩa.
Mong rằng có một ngày nào đó sẽ trở lại để gặp gỡ những người thân quen. Mange
takk.
Europa, 11-5-2012
Lm. Antôn Trần Xuân Sang,
SVD..