Dư
âm của Đại Hội Giới Trẻ Thế Giới 2013 ở Brazil
Tuần lễ đại hội giới trẻ thế giới
đã trôi qua mấy tuần nhưng dư âm của nó vẫn còn vang vọng với những hình ảnh, mẫu
chuyện, những video clip thật cảm động. Tuy nhiên nhân vật chính luôn đuôc nhắc
đến là vị Giáo Hoàng đầu tiên của một lục địa mà ngay khi đắc cử, vị Giám Mục
Roma này đã khôi hài tuyên bố với Hồng Y Đoàn là họ đã bỏ phiếu cho một người đến từ “fin del
mundo” (tận cùng của thế giới). Người ta không ngớt lời ca ngợi sự đơn sơ, chân
thành, thẳng thắng và khôi hài của vị Giáo Hoàng đầu tiên của châu Mỹ La-tinh này.
Nếu ai đó đã từng đến Argentina (hay Á
Căn Đình, một cách phiên âm nôm na của người Việt cho dễ đọc) và sống ở đó một
thời gian, có lẽ mọi người sẽ thấy đây là một đất nước nếu đem so với các quốc
gia Nam Mỹ khác, rất là khó sống vì người dân ở đó, nhất là dân vùng thủ đô và
vùng lân cận thủ đô có một sự kỳ thị rất lớn và rất hãnh diện về gốc gác và kiến
thức của họ. Bởi thế, khi họ nới tiếng Tây Ban Nha, họ cũng cố tạo ra một phong
cách đặc biệt để mọi người có thể nhận biết đây là người thủ đô chính gốc (giống
như người miền Tây Nam Bộ Việt Nam nói chữ “V” thành chữ “D” như “con Voi” thì
họ nói là “con Doi”) vậy.
Bởi thế người dân của các nước
Nam Mỹ cận của Argentina không mấy ai thích làm bạn với người Argentina vì tính
kiêu ngạo của họ và luôn có những câu chuyện diễu cợt và thậm chí có những lúc
thái quá đã làm mất tình đoàn kết trong các cộng đoàn tu trì quốc tế nơi mà những
người Argentina sống chung. Bởi thế, khi đức Hồng Y Jorge Bergolio người
Argentina đắc cử Giáo Hoàng với tước hiệu là Phanxico, người dân ở các quốc gia
nói tiếng Tây Ban Nha đã bông đùa rằng Đức Phanxico khi lên ngôi Giáo Hoàng đã
làm một phép lạ đầu tiên cả thảy là tất cả mọi người đều yêu mến ngài dù ngài
là người Argentina. Người ta đã không còn muốn nhắc đến nguồn gốc Argentina của
ngài nữa nhưng chỉ muốn gọi ngài là Đức Phanxico Giáo Hoàng. Đây là một lợi thế
cho ngài ngay từ khi ngài đắc cử Giáo Hoàng vì sự khiêm nhường, đơn sơ, khôi
hài và thẳng thẳn của ngài dù gốc gác từ ông bà cha mẹ của ngài là người Italia
di dân.
Có lẽ nhiều người đã nghe và xem qua tin
tức về cuộc họp báo của ngài trên chuyến bay từ Brazil về lại Rô-ma sau Tuần Lễ
Đại Hội Giới Trẻ. Ngài không hề tránh né bất cứ điều gì khi các phóng viên chất vấn ngài. Một vấn đề rất nhạy cảm
và tế nhị về vai trò của người phụ nữ trong Giáo hội là việc phong chức phó tế
và linh mục. Ngài đã yêu cầu Giáo Hội trong tương lai cần có một sự nghiên cứu
sâu rộng về thần học phụ nữ vì ngài đã nhấn mạnh rằng tron Giáo Hội tiên khởi,
vai trò của Mẹ Maria quan trọng hơn nhiều so với các Tông Đồ. Có lẽ nhiều người
sẽ không mấy hài lòng về những câu trả lời của ngài trên chuyến bay hôm ấy
nhưng vì ngài là giám mục Rô-ma, là người đứng đầu Giáo Hội hoàn vũ và mỗi châu
lục có những vấn đề riêng, nhất là châu Mỹ Latin là nơi có nhiều tín hữu Công
giáo nhất nhưng cũng là nơi có nhiều vấn đề hóc búa nhất. Một vị Cha chung như
ngài rất ưu tư khi nhiều con cái đang dần dần rời bỏ Giáo Hội Mẹ nên ngài đang
có những cách thế riêng của ngài để kêu gọi những người con sớm quay lại. Chính
tên gọi Phanxico và cách sống giản dị của ngài đã đánh động nhiều người, nhất
là giới trẻ, trụ cột của giáo hội đang nhìn vào vị đại diện Chúa Kito sống động
ở trần gian qua con số tham dự kỷ lục trong kỳ đại hội giới trẻ vừa qua.
Lễ
Tấn Phong Một Giám Mục
Đã lâu rồi Paragguay không có tân
giám mục. Các vị giám mục ngoài 75 tuổi vẫn cứ làm việc dù đã xin hưu theo Giáo
Luật. Nhiều Giáo Phận trống tòa đã nhiều năm qua và các linh mục giám quản cứ
làm việc như một giám mục nhưng chỉ là
linh mục (giống như các Phó tế đọc kinh cha, ăn cơm thầy). Ơn gọi linh mục, tu sĩ thì khan hiếm trầm trọng
nhưng ứng cử viên giám mục thì không bao giờ thiếu!!! Vậy mà nhiều năm qua vẫn
không có giám mục mới.
Tuy nhiên trong tháng 7 vừa qua thì Đức
Giáo Hoàng Phanxico lại hào phóng bổ nhiệm 3 tân giám mục cho giáo hội Paraguay
trong đó có 2 linh mục Dòng và một linh mục triều. Vị linh mục thuộc Dòng Don
Bosco người Paraguay từng làm việc với
chúng tôi trong phong trào giới trẻ và ơn gọi vừa tròn 42 tuổi. Bằng cấp cao nhất
mà vị linh mục này có là cử nhân xã hội học. Một linh mục trẻ, hoạt bát, năng động
và hăng say làm việc. Vị này được bổ nhiệm làm giám mục giáo phận tông tòa, một
vùng truyền giáo rất nghèo của Paraguay và mấy năm nay trống tòa do vị giáo mục
trước đây cũng thuộc Dòng Don Bosco được bổ nhiệm về làm Tổng Giám Mục Phó của
Tổng giáo Phận Thủ đô của Paraguay. Trong tư cách là bạn và người từng làm việc
chung với nhau, chúng tôi tham dự thánh lễ tấn phong giám mục của người anh em
này.
Thánh lễ tấn phong giám mục được
cử hành vào chiều thứ 7 đầu tháng của tháng 8 tại Nhà Thờ Đức Mẹ Phù Hộ Các
Giáo Hữu (Santuario Maria Auxiliadora) của Dòng Don Bosco tại thủ đô Asunción của
Paraguay với sự tham dự của 15 giám mục, kể cả giám mục hưu dưỡng, các linh mục
và các Nam Nữ Tu sĩ của các Dòng tu đang làm việc ở thủ đô và giáo dân lân cận.
Sức chứa trong nhà thờ khá khiêm tốn nên các vị Giám mục đồng tế phải ngồi chen
chút với nhau trông thật tội nghiệp. Còn các linh mục đồng tế thì đều ngồi ở
hàng ghế đầu xen lẫn với người thân của tân chức và giáo dân. Không hề có dãy
ghế dành riêng cho Tu sĩ hay chính quyền. Ai muốn đứng, ngồi chỗ nào cũng được.
Công bình mà nói thì khâu tổ chức ở đây với một buổi lễ Tấn Phong Giám Mục còn
thua xa một buổi lễ khấn lần đầu của một Dòng Tu ở Việt Nam. Có lẽ người dân ở
đây sống xuề xòa quen rồi nên không mấy quan trọng đến khâu hình thức. Có chăng
là một số câu khẩu hiệu được hô to trước hay sau thánh lễ cho thêm phần khí thế
giống như ở Việt Nam vào những năm 70s,80s vào những dịp cổ động hay mít-tin mà
bây giờ còn xót lại ở một vài giáo xứ ở miền Bắc.
Hình như ở khắp Paraguay chúng tôi chưa
thấy một nhà thờ nào hoành tráng cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng như ở Việt Nam. Chỉ
có vài nhà thờ Chính Tòa được xây dựng lâu năm mà nay đang xuống cấp trầm trọng
có thể chứa được nhiều người tham dự thánh lễ nhưng quả thực có mấy nhà thờ đầy
người vào những ngày Chúa Nhật. Chính vì lý do đó mà nhiều giám mục và cha xứ
bên này không mấy quan tâm đến việc chạy tiền để xây nhà thờ hay nhà xứ mà chỉ
lo sao để đào tạo những nhân viên mục vụ hòng khi không có linh mục thì người
dân có thể họp nhau để cử hành phụng vụ.
Quay lại thánh lễ Phong Chức Giám Mục.
Chúng tôi cũng thấy lạ là trong thánh lễ phong chức lần này có đến hai linh mục
làm chưởng nghi, một vị chưởng nghi do Hội Đồng Giám Mục gởi tới và một vị chưởng
nghi do Dòng Don Bosco bổ nhiệm. Tuy có đến hai vị chưởng nghi nhưng thánh lễ lại
không được trang trọng lắm vì “trống đáng xuôi, kèo thổi ngược” nên có những
lúc vị Giám Mục Chủ Phong không biết phải làm thế nào. Dẫu có những lúc lộn xộn
và không được trang nghiêm cho lắm nhưng phải công nhận rằng vị Giám Mục Chủ
Phong và các Giám Mục đồng tế không người nào tỏ ra bực tức, khó chịu hay có một
cử chỉ “sửa lưng” nào. Đây là điều mà chúng tôi đã học hỏi được sự kiên nhẫn của
người dân Paraguay.
Trong bài giảng lễ, vị Giám Mục
Chủ Phong cũng thuộc Dòng Don Bosco và đang là Tổng Giám Mục phó với quyền kế vị
của một Tổng Giáo Phận lớn nhất của Paraguay, ngài được thuyên chuyển về Tổng
Giáo Phận này cách đây 3 năm vi trước đây ngài đã trông coi Giáo Phận Tông Tòa mà
vị tân giám mục này sẽ đảm trách từ bây giờ, ngài đã nhắn nhủ người anh em Giám
Mục cùng Dòng là hãy biết kiên nhẫn và sống hết mình với đoàn chiên. Ngài đã
khôi hài nói với vị Tân Giám Mục rằng Giáo phận tông tòa Chaco mà vị Tân Giám Mục
sẽ đảm trách nếu tính số lượng đàn vật thì nhiều gấp ngàn lần số lượng giáo dân
vì ở đó chỉ có 5 giáo xứ chính, số còn lại là người thổ dân không biết đọc,
không biết viết và thậm chí cũng không biết phân biệt đâu là tay trái đâu là
tay phải. Nếu không có sự kiên nhẫn và sống hết mình với đàn chiên mình thì sẽ
mất nó. Ngài cũng nhắn nhủ vị Tân Giám Mục hai điều cốt yếu của vị mục tử thời
nay là “Cercanía y Encuentro” nếu dịch ra tiếng Việt mình là 4 chữ G “Gần Gũi
và Gặp Gỡ”. Chính Đức Phanxico cũng nhắn nhủ các vị mục tử trong dịp lễ Mục Tử
Nhân Lành là “chủ chiên phải biết ngửi mùi chiên”. Làm Giám mục mà xa cách người
dân giống như một người cha gia đình mà trốn tránh trách nhiệm không muốn gặp gỡ
và gẫn gũi con mình là không xứng đáng. Bài giảng lễ chỉ vỏn vẹn 15 phút nhưng
thật chân tình, ý nghĩa và sâu lắng không những cho vị Tân Chức mà cho tât cả
những người tham dự. Đức Phanxico rất có
lý khi ngài bổ nhiệm một linh mục trẻ như người anh em này làm Giám Mục
Giáo Phận Tông Tòa, một vùng đất truyền
giáo vì nếu ngài chọn một vị lớn tuổi thì có lẽ sau 3 năm mục vụ ở đó sẽ không
còn sức lực để làm việc nữa vì đó là một vùng đất khô cằn và thiếu thốn tư bề.
Vị Tân Giám Mục cũng không hề từng đảm nhiệm một chức vụ lớn nào trong Giáo Hội
cũng như trong Hội Dòng. Vị này cũng không hề có một bằng cấp tiến sĩ hay cử
nhân phụng vụ hay giáo luật nào. Bằng cấp của vị này có là kinh nghiệm và rất dấn
thân làm việc vì ở Giáo Phận Tông Tòa đó chỉ cần những con người có bằng cấp chính
là biết tận tâm làm việc mà thôi.
Thánh lễ phong chức chỉ diễn ra trong
hai tiếng đồng hồ và được các hãng truyền hình, truyền thanh trong nước loan
tin trực tiếp trên toàn quốc. Thánh lễ kết thúc với phần ăn của một người, kể cả
các Giám mục hay linh mục đồng tế là một cái bánh bao chiên và một ly nước. Mọi
người ra về hớn hở mừng vui và hẹn tháng 9 tới sẽ tham dự một thánh lễ Tấn
Phong Giám Mục khác sẽ diễn ra tại Đền Thánh Đức Mẹ Caacupe cho một vị linh mục
trẻ khác cũng vừa được bổ nhiệm. Paraguay đang có niềm vui vì một số giáo phận
trống tòa nay đã có mục tử để có thể đồng hành, dẫn dắt đoàn chiên đến nguồn nước
trong lành.
Lễ
Thành Lập Một Xứ Mới
Dù
ơn gọi mỗi ngày một khan hiếm và các linh mục mỗi ngày một ít đi, nhưng do nhu
cầu mục vụ khấn thiết nên Đức Giám Mục của một Giáo Phận thuộc miền Nam của
Paraguay đã quyết định thành lập một giáo xứ mới và giao cho một linh mục của
Dòng Ngôi Lời làm cha xứ tiên khởi của giáo xứ này.
Giáo xứ mới thành lập được tách ra từ
một giáo xứ cũng do Dòng Truyền giáo Ngôi Lời đảm trách. Giáo xứ mới này có diện
tích khá lớn với gần 50 giáo điểm truyền
giáo cách xa nhau nhưng cơ sở hạ tầng còn rất nghèo nàn và đường xá thì gồ ghề,
xấu xi. Một anh em linh mục của Dòng người Paraguay từng làm việc ở Cuba và
Mexico nhiều năm nay trờ lại Paraguay để phục vụ cho chính quê hương mình. Nhìn
những người dân lam lũ, đơn sơ lần đầu tiên được tham dự thánh lễ đồng tế với sự
hiện diện của Giám mục Giáo phận, cha Bề trên Giám tỉnh của tỉnh Dòng và các
linh mục đồng tế mà đa phần là người nước ngoài khiến họ rất vui và hãnh diện.
Đức Giám mục chủ tế là người Tây Ban Nha cũng từng là một tu sĩ truyền giáo
cũng nở một nục cười mãn nguyện vì từ lâu ngài đã ấp ủ trong lòng để thành lập
giáo xứ truyền giáo này và nay đã thành hiện thực. Nói là giáo xứ cho oai nhưng
nhà thờ chưa hoàn tất nên thánh lễ phải cử hành ở ngoài trời nắng gió. Dù vậy
thánh lễ vẫn diễn ra tốt đẹp và mọi người cùng nhau hát hò, rước kiệu để mừng
giáo xứ mới và cũng mừng vị thánh bổn mạng của giáo xứ là Thánh Cayetano.
Sống ở các xứ truyền giáo có lẽ một
điều thú vị nhất là mình có thể làm việc mà không phải sợ sệt trên đe dưới búa
vì mình làm thì mình dám chịu trách nhiệm. Hơn nữa, dù người dân ở đây nghèo về
vật chất và rất đơn sơ, chất phát nên mình thấy công việc mình làm có ý nghĩa là giúp những con người bé mọn ấy thấy được
những công trình kỳ diệu của Chúa và có thể sống tốt hơn. Đôi lúc cũng hơi khó
chịu và bực tức vì sự chậm hiểu và xuề xòa của họ, nhưng nghĩ lại cũng thấy
thương cho họ vì họ đâu muốn vậy và đâu phải ai cũng giống như mình.
Thánh lễ thành lập Xứ mới thật vui khi
đoàn rước diễu hành từ nhà thờ đến vài ngõ ngách quanh Giáo xứ và mọi người nghêu ngao hát những bài hát
quen thuộc. Tất cả các giáo điểm truyền giáo thuộc Giáo xứ cũng mang các vị
thánh bổn mạng của cộng đoàn mình và cùng cung nghinh với vị Thánh bổn mạng
chính của Giáo xứ. Nhìn thấy sự hồn nhiên của những bà mẹ và các em thiếu nhi
lâu ngày được dịp khoe áo mới và được nhìn thấy đông người như hôm ấy khiến
chúng tôi cũng vui lây. Giáo Hội của Chúa Ki-tô là như thế đó, một Giáo Hội của
người nghèo, cho người nghèo và vì người nghèo. Nếu một ngày nào đó chúng ta
đánh mất đi sự hồn nhiên dễ thương này thì dù chúng ta có xây những ngôi Giáo
Đường cao sang tráng lệ, chúng ta sẽ không thể nào có được những con người yêu
mến Chúa thật sự vì đó không phải là Giáo Hội của Chúa nữa.
Người xưa chúng ta có câu: “Hùm chết để
da, người ta chết để tiếng”. Đã là người thì ai cũng muốn để lại những tiếng
thơm cho đời nếu một mai không còn nữa, ngoại trừ những tên cướp hay những tên
khủng bố họ hay “chơi ngu lấy tiếng!”. Chính ở nơi truyền giáo này chúng tôi đã
học được những tấm gương truyền giáo của các bậc cha anh mà mỗi khi chúng tôi đến
thăm những nơi mà họ đã từng đặt chân đến, người ta đã nhớ đến những nhà truyền
giáo này và đã đặt tên cho những con đường để tưởng nhớ họ. Chúng tôi tâm niệm
một điều rằng bạo quyền, tiếng bom, tiếng súng không thể thuyết phục lòng người
nhưng chỉ có lòng nhân ái, sự dấn thân và cho đi có thể thu phục được lòng người
và có thể làm cho người tat hay đổi tận căn. Đức Phanxico chỉ vừa lên ngôi Giáo
Hoàng chưa đầy 5 tháng nhưng chính cách sống của ngài đã để lại những ấn tượng
đẹp và làm cho người tat hay đổi hơn là những Tông Thư, Tông Sắc hay Tông Huấn
đầy những thuật ngữ chuyên môn và chỉ giành cho những bậc trí thức rồi khi đọc
xong thì được cất vào trong những ngăn tủ đẹp. Bởi chính điều này cách đây mấy
chục năm Đức Phaolo VI đã đề cập đến trong Tông Huấn Loan Báo Tin Mừng rằng : “Con người ngày nay tin tưởng vào các chứng
nhân hơn là vào các thầy dạy”. Là những nhà truyền giáo và là những thầy dạy về
đức tin cho người khác, chúng tôi luôn ý thức và nằm lòng điều này vì nếu
không biết làm chứng thật thì chúng tôi là những người giả dối nhất và hệ lụy
là sẽ sản sinh ra một thế hệ giả dối vì người dân ở đây vốn thât thà chất phát.
Paraguay chuẩn bị mừng Lễ Mẹ Lên Trời, bổn
mạng của Thủ Đô hành chình Paraguay và cũng chính là ngày vị Tổng Thống và
Chính phủ mới tuyên thệ nhậm chức. Trời Paraguay vẫn còn lạnh vì đang là mùa
Đông. Ước mong vị Tổng Thống và Chính quyền mới biết canh tân đất nước để đưa
người dân mê muội và lầm than mỗi ngày tiến lên để có thể sánh vai cùng các quốc
gia trong khu vực.
Paraguay, 10
tháng 8 năm 2013 – lễ Thánh Lorenso Phó tế
Lm. Antôn Trần
Xuân Sang, SVD.