PARAGUAY – MỤC VỤ XÃ HỘI

Cơn lốc chính trị ở Paraguay

Khi ngồi vào máy viết những dòng chữ này thì người dân Paraguay vừa trải qua một cơn lốc chính trị chưa từng thấy. Thượng viện vừa hoàn tất việc luận tội tổng thống và đã truất phế ông vì cho rằng ông phải chịu hoàn toàn trách nhiệm sau biến cố đẫm máu vào thứ sáu ngày 15 tháng 6 vừa qua khi những người nông dân và cảnh sát đụng độ sau vụ cưỡng chế thu hồi đất tại Curuguaty thuộc bang miền Đông Bắc của Paraguay. Vụ việc khiến 17 người thiệt mạng gồm 6 cảnh sát, 11 nông dân và nhiều người bị thương. Ngay sau biến cố này, bộ trưởng bộ nội vụ đã phải từ chức. Hạ viện Paraguay do phe đối lập kiểm soát đã tiến hành biểu quyết thông qua việc luận tội tổng thống vào ngày 21 tháng 6, và liền sau đó Thượng Viện đã tiến hành họp khẩn cấp để luận tội ông. Về phía Tổng thống Lugo, ông tuyên bố không từ chức nhưng sẽ chấp nhận mọi quyết định trong phiên luận tội. Trong 2 ngày họp bất thường để luận tội, hàng trăm ngàn người dân đến từ khắp các nơi trong nước đã đến tập trung trước Hội trường Quốc hội và dinh Tổng thống để ủng hộ vị tổng thống đáng yêu của mình. Tuy nhiên, các đối thủ chính trị của đương kim tổng thống đã bắt tay nhau để loại trừ ông dù ông không đáng bị luận tội. Sau khi bỏ phiếu để lại trừ ông và để vị phó tổng thống nhiếp chính, bên ngoài hội trường đã xảy ra xô xát và không biết trong những ngày tối chuyện gì sẽ xảy ra.

Các ngoại trưởng thuộc Liên Đoàn các quốc gia Nam Mỹ còn gọi là Unasur đã hiện diện ngay từ đầu của cuộc họp luận tội để ủng hộ vị tổng thống hợp hiến của Paraguay đã lên tiếng không thừa nhận người nhiếp chính. Nếu thế thì tình hình càng căng thẳng hơn. Tuy nhiên, liền ngay sau đó, vị tổng thống đã tuyên bố trên truyền hình là chấp nhận từ chức để vị phó của ông tiếp tục lái con tàu cho đến ngày tổng tuyển cửa vào 20 tháng 4 năm tới vì ông tôn trọng phiếu đại cử tri và cũng tránh để Paraguay rơi vào tình trạng đỗ máu và giảm căng thẳng tình hình đang xáo trộn vì người dân sẵn sàng đứng lên để bảo vệ cho ông. Ông cũng không muốn Paraguay bị mất đi tiếng nói trên chính trường thế giới khi các nước chưa công nhận vị tổng thống nhiếp chính vừa mới thay thế ông. Nhiều người dân đã khóc khi ông nói lời từ biệt và rời khỏi dinh tổng thống. Thế là hết. Sự nghiệp chính trị của ông đã kết thúc một cách đáng buồn chỉ vì một cuộc xung đột làm nhiều người chết và ông bị quy trách nhiệm vì là tổng thống của dân. Từ nay, cái tên Lugo của ông sẽ không được nhắc đến nữa. Người xưa đã nói thật đúng : “Dân vạn đại, quan nhất thời”. Mới ngày nào đây ông đắc cử tổng thống và được người ta ca tụng vang dội, thì chưa đầy 4 năm sau ông lại bị truất phế và ra đi buồn bã. Nhưng qua đó chúng tôi được hiểu thêm một điều là sống ở các nước dân chủ, những người làm lớn luôn nghĩ tới người dân và lo cho dân. Nếu làm lớn mà thiếu trách nhiệm với dân, với nước thì sẽ bị trừng trị ngay cả người đó là tổng thống chăng nữa. Ba bộ máy hành chính lập pháp, hành pháp và tư pháp hoạt động độc lập và rất hiệu quả nên tránh được sự lạm quyền.     

Xin chia sẻ thêm một tí về vụ việc xảy ra ở Paraguay vào tuần qua khiến nhiều người chết và đã dẫn đến cơn lốc chính trị này.

Curuguaty là nơi đã diễn ra một cuộc xung đột đẫm máu giữa nông dân và cảnh sát khiến nhiều người thiệt mạng. Đây là nơi mà chúng tôi đã từng phục vụ ngay những năm đầu khi đặt chân truyền giáo tại Paraguay.

Nhớ lại những ngày ấy sao mà bây giờ mới cảm thấy rợn tóc gáy vì vào dịp vận động tranh cử của vị tổng thống vừa bị luận tội, phía đối lập đã chỉ trích ông rất gay gắt và những người có liên quan đến ông cũng bị vạ lây. Vị linh mục người Paraguay cùng ở chung cộng đoàn với chúng tôi là bạn học cũ của vị tổng thống (mà lúc ấy chỉ là ứng cử viên) đã từng bị đe dọa bằng những phát súng dằn mặt và bôi nhọ trên truyền thông rất nhiều. Khi chúng tôi đi dâng lễ ở các cộng đoàn quanh vùng ấy, nhiều người đã hỏi chúng tôi thực hư thế nào về những chuyện bôi nhọ vị linh mục đang sống với chúng tôi. Tôi đã nói với họ chuyện đó không đúng và mọi người có thể đến trực tiếp giáo xứ chúng tôi để tìm hiểu cho rõ trước khi kết luận đúng sai. Những ngày sau đó trên đài phát thanh của quận Curuguaty này của một dân biểu đối lập đã đe dọa chẳng những vị linh mục Paraguay mà còn đe dọa cả chúng tôi khi họ nói sẽ giết cả linh mục Việt Nam! Khi nghe tin ấy, cha bề trên chúng tôi đã gọi điện và muốn chuyển chúng tôi đến một vùng khác vì sự an toàn nhưng chúng tôi đã từ chối lời đề nghị của bề trên vì anh em linh mục người Paraguay đang sống với tôi rất cần người liên đới và hiểu chuyện trước hoàn cảnh khó khăn này. Nếu chúng tôi chuyển đi nơi khác vì sợ, thì đồng nghĩa với việc trốn chạy và vô tình đẩy anh em vào thế tuyệt vọng vì không ai có thể giải oan. Cũng may là sau đó mọi sự đều tốt đẹp và tôi vẫn còn sống đến bây giờ dù trong thâm tâm lúc ấy cũng khá sợ.

Curuguaty nơi chúng tôi từng sống là một vùng quê đang phát triển. Người dân ở đây đa số là nông dân nên rất hiền hòa và dễ thương. Cũng có nhiều dân thập phương mới đến nên cuộc sống có những xáo trộn và bát nháo. Đây cũng là vùng đất khá mất an ninh vì nhóm mafia hoạt động rất mạnh ở đây. Nhóm này điều khiển cả những cảnh sát biến chất để phục vụ cho công việc trồng và vận chuyển ma túy vì đây là một vùng đất rộng lớn và màu mỡ để trồng marihuana (cây cần sa).

 Nhiều lúc đi dâng thánh lễ ở các giáo điểm truyền giáo cách nhà xứ khoảng 60 cây số, và ông trùm xứ có chỉ cho tôi thấy cả một cánh đồng trồng cây cần sa. Vì thế, nếu ai mà lỡ dại báo cho cảnh sát biết về việc vận chuyển ma túy thì sớm muộn gì cũng thiệt mạng. Có những ngày chúng tôi phải làm phép xác cho 5 người vì nào là tai nạn, nào là bị giết cách bí ẩn. Cứ khoảng 3 tháng là phải đổi thẩm phán, cảnh sát trưởng và công tố ở vùng này. Gần 2 năm ở đó mà chúng tôi chứng kiến đến 5 lần thay đổi như vậy.

Paraguay là một quốc gia đất rộng người thưa nhưng việc phân bố đất đai không đồng đều do nạn tham nhũng từ nhiều chục năm nay. Bởi thế, việc xảy ra chuyện mâu thuẫn đất đai giữa những nông dân và các tài phiệt luôn diễn ra hàng ngày vì người nông dân ở đây chiếm đến hơn 80% dân số. Người nông dân tuy rất thật thà, chất phát nhưng khi bị đẩy đến bước đường cùng thì họ không hề sợ gì cả. Sau vụ thảm sát khiến 17 người chết trong đó có 6 cảnh sát và 11 nông dân, tất cả người dân đã đồng loạt đứng lên “đòi nợ máu”. Cũng may là Hội Đồng Giám Mục và các vị bề trên của các Dòng tu lớn đã kêu gọi người dân bĩnh tĩnh chờ công lí. Nhiều luật sư nói với chúng tôi rằng giữa các cuộc xung đột căng thẳng ở đây thì chính tiếng nói của những bậc tu hành, chứ không phải là của những vị lãnh đạo chính quyền, luôn được người dân lắng nghe vì họ có niềm tin vào Thiên Chúa. Họ còn nói thêm rằng một bài giảng, một bài phát biểu của một linh mục thánh thiện có tác dụng mạnh hơn cả một sư đoàn trước những xung đột chính trị vì người tu hành không làm chính trị mà chỉ là sứ giả của hòa bình. Một số giáo dân ở đó có điện thoại cho chúng tôi vì người thân của họ cũng bị giết chết trong cuộc xung đột đẫm máu đó và có ý định trả thù, nhưng chúng tôi khuyên họ nên bình tĩnh để chờ công lý vì nếu trả thù thì sau đó sẽ lại vào tù, rồi thân nhân của người chết sẽ lại tiếp tục hành động trả thù kế tiếp và họ đã lắng nghe.                      

 Mục vụ xã hội   

Sau khóa học về đào tạo ở Rô-ma trở về, chúng tôi lại phải bắt tay ngay vào công việc mà những tháng qua đã nhờ các anh em đồng môn làm thay.

Chính khóa học đã giúp chúng tôi mở rộng thêm tầm nhìn trong việc cư xử, phán đoán và tương quan với nhau trong công tác huấn luyện và trong mục vụ.

Như chúng tôi đã từng chia sẻ trong các bài trước, từ hơn 3 năm qua chúng tôi làm việc trong Ban Đào Tạo nên vệc mục vụ giáo xứ chúng tôi chỉ đảm nhận 2 giáo họ lẻ gần chủng viện. Ngoài ra vào những ngày cuối tuần, chúng tôi cùng đồng hành với các em chủng sinh và một nhóm anh em linh mục, phó tế và giáo dân thuộc Tổng giáo phận thủ đô Asunción để lo mục vụ cho 2 nhà tù và một bệnh viện.

Trong lĩnh vực mục vụ cho các tù nhân, chúng tôi được chứng kiến tận mắt những điều mà nhiều lúc nghĩ lại cảm thấy giật mình và tự hỏi tại sao mình lại dám mạo hiểm như vậy. Hai nhà tù mà chúng tôi đang làm mục vụ là một nhà tù nam khét tiếng ở Paraguay có tên gọi là Tacumbú (muốn biết thêm nhà tù này có thể gõ gào google.com.py với chữ “la Carcel de Tacumbú). Sức chứa của nhà tù này chỉ giành cho khoảng 1.000 phạm nhân, nhưng số tội phạm hiện nay đã hơn 3.000. Những phạm nhân này phạm tội hình sự như cướp của, giết người, buôn bán ma túy và có cả những tên mafia nữa. Những tưởng trong nhà tù thì mọi người đều như nhau nhưng chúng tôi đã lầm. Ngay trong nhà tù cũng được chia thành nhiều khu vực riêng biệt. Có những khu giành cho các tù nhân VIP thì chẳng khác gì những khu biệt thự và những phạm nhân này sống như ông hoàng, chỉ có một điều là không được tự do như người ở ngoài mà thôi. Dĩ nhiên khi có khu giành cho phạm nhân VIP thì cũng có khu giành cho những tù nhân nghèo cùng cực. Nhiều phạm nhân nghèo được nhốt chung trong những phòng không có nhà vệ sinh, không điện, nước. Những lúc trời nóng đến 47 độ C hay trời lạnh xuống 0 độ C nhìn thấy họ thật khốn khổ. Có nhiều nhà hảo tâm giúp đỡ cho giày, dép, quần áo và lương thực nhưng được khoảng một ngày là họ đem đi bán hết để có tiền mua thuốc để thỏa mãn cơn nghiện vì ngay trong các nhà tù họ vẫn lén lét đâu đó để buôn bán. Những tưởng vào tù là bớt đi tiêu cực nhưng lại càng tệ hơn vì những nhân viên biến chất làm việc ở các trại tù đang tiếp tục làm tiêu tan cuộc đời của những phạm nhân. 

Cách đây hơn 2 tuần, 1 tù nhân khoảng 23 tuổi đã bị giết chết và băm thành nhiều mảnh trước khi quăng vào hố rác chỉ vì tù nhân này hay ăn cắp vặt và làm phiền các phạm nhân khác. Khi xe rác làm nhiệm vụ mới phát hiện cái xác không toàn thây này nhưng vẫn không biết đích xác ai là người đã ra tay dù họ đã tiến hành điều tra rất kỹ. Chúng tôi được biết rằng trong tù có một luật gọi là luật im lặng vì bọn mafia sẽ ra tay ngay nếu phạm nhân nào tiết lộ những chuyện chúng làm.

Các Linh mục cùng làm việc với chúng tôi phân công với nhau để thường xuyên đến dâng thánh lễ, ngồi tòa, dạy cho các tù nhân sắp được phóng thích về giáo lý và cử hành phụng vụ Lời Chúa khỉ không có linh mục. Các chủng sinh và những giáo dân thiện nguyện cũng thăm viếng và giúp các tù nhân cách chia sẻ Lời Chúa. Cũng thấy thương cho những người quản giáo vì ngày nào họ cũng chịu áp lực về công việc khi lúc nào cũng cầm dùi cui, mang súng bên mình phòng những phạm nhân nguy hiểm nổi loạn. Họ rất vui khi chúng tôi đến làm mục vụ với các tù nhân vì lúc đó họ có được những giây phút thanh thản hơn. Đừng bao giờ cho rằng chúng tôi, những linh mục, tu sĩ và những người thiện nguyện giúp các trại tù xúi giục hay kích động tù nhân làm chuyện bậy chống lại quản giáo hay chống chính quyền. Không ai dại gì mà làm chuyện đó vì lương tâm của những người tu hành không cho phép. Trái lại, khi chúng tôi tham gia làm công việc mục vụ đầy nguy hiểm này là chúng tôi muốn các tù nhân thay đổi để mau về với đời sống bình thường và để xã hội bới đi những ung nhọt khi mỗi ngày ít đi tội phạm. Hãy mở rộng cửa tù để đón và các nhà thiện nguyện các nhà tu hành để giúp đỡ các tù nhân về vật chất cũng như tinh thần vì đây là một việc làm nhân đạo cần được khuyến khích.

Chúng tôi cũng giúp mục vụ cho một trại tù nữ nằm ngay trung tâm của thủ đô 2 lần mỗi tháng. Nhà tù này có một cái tên rất đẹp : El Buen Pastor (Chúa Chiên Lành) với một bức hình rất lớn của Chúa Giê-su đang vác một con chiên và được đặt ngay cổng chính của trại tù. So với nhà tù nam ở Tacumbú, nhà tù nữ này rất gọn gàng, sạch đẹp nên bước vào nhà tù này ta không hề có cảm giác sợ hãi như trại tù nam. Tuy nhiên, nhiều phạm nhân nữ ở đây cũng thuộc thành phần khét tiếng chẳng kém các phạm nhân nam. Chỉ khác một điều là họ biết sỉ diện, biết ăn năn và biết phục thiện nên khi tiếp xúc với họ thoải mái hơn. Nhiều người cũng chỉ vì ghen tương rồi thiếu kiềm chế nên đã giết tình địch hay giết chồng nhưng khi sự việc đã lỡ thì hối hận không kịp. Nhiều người cũng vì nuông chiều con cái quá mức nên đã làm mọi thứ để có tiền cho con nhưng con cái lại không hiểu và khi hiểu ra thì mẹ đã bị kết án vào tù vì đã tham gia vào một vụ án mạng. Biết bao cảnh đời éo le trong tù và nhiều phạm nhân nữ chỉ biết khóc và ân hận khi tâm sự với chúng tôi. Chúng tôi chỉ biết lắng nghe và hứa cầu nguyện cho họ để họ mau sớm trở về với gia đình dù ước muốn đó cũng khá xa vời khi bản án đã được tuyên khá nặng.

Công việc mục vụ ở bệnh viện tương đối nhẹ nhàng hơn vì người nhà của những người bệnh ở giai đoạn cuối rất mong được linh mục ban các bí tích sau cùng. Chỉ có một điều hơi ngại là có những người bị bệnh truyền nhiễm lâu ngày và người nhà không vệ sinh tốt cho người bệnh nên có những mùi hơi khó chịu khi cử hành bí tích. Nhiều khi mình còn trẻ có thể mọi thứ sẽ vượt qua như biết đâu khi mình có tuổi rồi không biết ra sao đây nữa. Nhiều người cũng khuyên chúng tôi là nên tìm công việc mục vụ nào dễ dãi để làm và chúng tôi cũng đã xuôi tai nhưng khi ngồi họp với các em chủng sinh để lượng giá công việc mục vụ ở nhà tù và ở bệnh viện thì các em nói rằng sẽ tiếp tục dấn thân phục vụ những người khốn khổ ấy nên chúng tôi cùng nhau tiếp tục.

Thế đó, cuộc sống luôn phải chiến đấu dù đứng ở mặt trận, chiến tuyến nào. Cuộc sống mà thiếu vắng sự hi sinh là cuộc sống đơn điệu và buồn tẻ. Chúng tôi không dám cho rằng mình đã làm những chuyện gì to tát và hi sinh đủ nhưng chúng tôi sống theo lời của Mẹ Tê-rê-sa Calcuta là làm từ những chuyện nhỏ nhặt với một tình yêu lớn.

Paraguay, ngày 23 tháng 6 năm 2012

                       Lm. Antôn Trần Xuân Sang, SVD.